Thị trường gas thời gian gần đây lại “nổi” lên bởi sự bát nháo trong hoạt động kinh doanh, sang chiết gas trái phép. Dường như những chế tài của cơ quan chức năng chưa đủ mạnh để “dẹp loạn” cho thị trường này.

Bát nháo quản lý

Thông tin trên báo Tiền Phong, tình trạng bát nháo, buông lỏng quản lý thị trường gas được phản ánh nhiều trong thời gian gần đây. Sự buông lỏng quản lý của cơ quan chức năng dường như đồng hành với nhiều “điều tiếng” của việc kinh doanh gas ở các địa phương, khi tình trạng kinh doanh không phép, mất an toàn, ăn cắp vỏ bình, gian lận trọng lượng gas liên tiếp bị phát hiện.

Mới đây nhất, cơ quan chức năng quận Nam Từ Liêm (Hà Nội) phát hiện một doanh nghiệp kinh doanh gas chưa đủ giấy phép với tiêu chí “3 không”: Không giấy phép, không đảm bảo an toàn chữa cháy, không đáp ứng điều kiện kinh doanh được đặt giữa Khu đô thị Mỹ Đình 1 với nhiều trường học ở xung quanh.

Gần đây, đoàn liên ngành của tỉnh Ninh Bình phát hiện Cty TNHH Gas Ninh Bình (thị xã Tam Điệp) chiết nạp gas và tàng trữ nhiều vỏ bình của hơn chục hãng khác nhau, có dấu hiệu sang chiết trái phép. Dù bắt tận tay và đã ra quyết định xử phạt 80 triệu đồng, sau 45 ngày tước giấy chứng nhận đủ điều kiện chiết nạp gas, cơ quan chức năng vẫn phải để cho doanh nghiệp hoạt động trở lại.

Bà Lê Thị Anh Mẫn, Phó Chủ tịch Hiệp hội gas Việt Nam cho rằng, thị trường gas hiện rất manh mún. Tổng sản lượng hơn 1,2 triệu tấn gas/năm, nhưng có tới gần 80 đầu mối cùng tham gia kinh doanh. Trong khi với sản lượng gần 5 triệu tấn/năm, cả đất nước Thái Lan chỉ có 5-6 đầu mối. Do đặc thù phải đầu tư lớn, trong khi lượng tiêu thụ thấp, nhiều doanh nghiệp đã phải tìm mọi cách để tồn tại.

Một chuyên gia am hiểu thị trường gas khẳng định, quản lý thị trường gas ở Việt Nam là việc… quá khó. Tình trạng chiếm dụng, ăn cắp vỏ bình bằng cách cắt tai, xóa mã số, tên hãng gas, gian lận trọng lượng bình gas chỉ là vấn đề bề nổi trong quản lý thị trường. Những quy định ban hành, xây dựng trong thời gian qua chỉ những doanh nghiệp làm ăn chân chính mới thực hiện; còn những đơn vị mang tính đầu cơ, chụp giật, vi phạm thường xuyên nhưng ít bị xử lý.

Dường như những chế tài của cơ quan chức năng chưa đủ mạnh để “dẹp loạn” cho thị trường vốn tiềm ẩn nhiều bát nháo như thị trường gas.

Báo Tuổi trẻ Thủ đô cũng đưa tin, thời gian gần đây, nhiều vụ cháy nổ khí gas đã gây nên những hậu quả nghiêm trọng. Nguyên nhân chủ yếu là do nạn sang chiết gas trái phép, nhiều loại gas giả, gas nhái tha hồ lộng hành trên thị trường…

Những tai nạn do nổ khí gas đã xảy ra nhiều lần và gây ra những đáng tiếc về người và của. Mới đây nhất là vụ nổ khí gas tại quán bia hơi số nhà 303 – 305 phố Tô Hiệu, phường Dịch Vọng, quận Cầu Giấy khiến 4 người bị thương nặng. Hầu như đồ đạc của toàn bộ tầng 1 bị đổ vỡ, kể cả gạch lát nền và cửa kính cũng bị vỡ vụn. Hơi gas cũng làm kính và nền tầng 2 sụp vỡ.

Lực lượng PCCC quận Cầu Giấy cho biết, nguyên nhân được xác định là do rò rỉ khí gas xuất phát từ bếp đặt ở tầng 1 chứa các bình gas có một đường ống dẫn gas trung tâm ra 3 chiếc bếp gas công nghiệp. Tại thời điểm kiểm tra, lực lượng PCCC thấy có mùi gas nồng nặc, cơ quan chức năng nhận định có thể nổ khí gas do rò rỉ qua đường ống dẫn gas hoặc van đường dẫn gas.

Trước đó là vụ nổ khí gas tại một gia đình trong ngõ Tạ Quang Bửu, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội vào rạng sáng khiến toàn bộ ngôi nhà 2 tầng sụp đổ, vợ chồng chủ nhà bị bỏng nặng, hai cháu bé bị tử vong và mắc kẹt trong đống đổ nát. Nguyên nhân cũng là do rò rỉ khí gas, chủ nhà dù đã phát hiện nhưng vẫn bật đèn thắp sáng gây ra nổ bình gas.

Theo quy định hiện nay, thị trường gas đang có rất nhiều cơ quan chức năng quản lí. Cụ thể là Sở Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan cấp chứng nhận đăng kí kinh doanh gas, sở Cảnh sát PCCC quản lí, cấp phép đủ kiều kiện an toàn cháy nổ, sở Công thương cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh cũng như chịu trách nhiệm kiểm soát về hoạt động kinh doanh của các cơ sở. Sở LĐ – TB – XH chịu trách nhiệm an toàn tại các cơ sở sang chiết, kinh doanh gas.

Mặc dù có nhiều cơ quan cùng quản lí các đại lí kinh doanh gas nhưng sau khi cấp phép, khâu quản lí, hậu kiểm lại gần như bị bỏ trống. Các đại lí vẫn tha hồ tung hoành về giá, về gas giả, gas nhái và sang chiết gas thoải mái. Điều đặc biệt là Cty không quản lí được các đại lí, các đại lí lớn không quản lí được đại lí nhỏ… và người tiêu dùng, dù vẫn bỏ tiền ra mua gas nhưng mua thêm cả sự ấm ức và nỗi lo lắng.

Đến việc ga lậu vẫn ‘tung hoành’

Thông tin trên báo Công thương, năm 2013, tình trạng sản xuất gas rởm với nhiều chiêu trò ăn gian đối với người tiêu dùng vẫn chưa được kiểm soát. Trong năm 2014, tình trạng kinh doanh gas trái phép vẫn còn tiếp diễn và phức tạp do những chính sách về quản lý gas chưa thay đổi kịp với tình hình phát sinh của thực tế thị trường, mặt khác kết quả kiểm tra, xử lý đối tượng vi phạm còn ít và nhẹ, chưa đủ mạnh để răn đe.

Theo Hiệp hội Gas Việt Nam, cả nước hiện có 20 triệu bình gas dùng cho sinh hoạt, trong đó bình gas dởm đã chiếm khoảng 5 triệu bình. Gas dởm từ đâu ra, một câu hỏi mà dân trong ngành gas ai cũng biết rõ do các cơ sở thu gom bình gas của các nhãn hiệu nổi tiếng rồi hoán cải thành vỏ bình của mình và mua gas của một số công ty đầu mối về tự san chiết để bán ra thị trường. Ông Nguyễn Quang Ninh- Chủ tịch HĐQT Công ty CP TMDV Dầu khí Vũng Tàu- bức xúc, nguồn gas cung cấp cho các doanh nghiệp san chiết gas lậu ai cũng biết và rất bức xúc vì các đối tương này không bị xử lý hoặc xử lý quá nhẹ, trong đó có cả những công ty đầu mối lớn.

Hiện trường vụ nổ khí gas tại quán bia hơi số nhà 303 – 305 phố Tô Hiệu.

Ông Trần Minh Loan, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Tập đoàn Dầu khí An Pha, kiêm Phó Chủ tịch Chi hội Gas Miền Nam- cho rằng, muốn chống được gas dởm trên thị trường thì các doanh nghiệp của ngành gas phải hợp tác chặt chẽ với nhau trong việc không bắt tay với đầu nậu kinh doanh gas trái phép.

Ông Hoàng Anh, Giám đốc Công ty Gas Petrolimex Sài Gòn nói, để chống gas dởm hiệu quả, các doanh nghiệp gas tự mình phải làm tốt hơn nữa khâu phân phối để gas lậu không thể lọt vào, đặc biệt là phối hợp chặt chẽ hơn với cơ quan chức năng nhằm tiếp tục tìm và diệt gas dởm trên thị trường.

Ba Lê Thị Anh Mẫn – Phó Chủ tịch Hiệp hội Gas Việt Nam – đề xuất, để góp phần làm giảm sự tàn phá của gas dởm đối với thị trường, các cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra nguồn gas nhập khẩu và xuất bán của các doanh nghiệp đầu mối nhằm ngăn chặn nạn cung cấp gas trái phép cho các đối tượng không đủ điều kiện mua gas và phạt theo Nghị định 97 đã quy định.

Ông Nguyễn Trọng Tài, đại diện tập đoàn Dầu khí Việt Nam cho biết, yêu cầu đối với việc sang chiết gas rất chặt chẽ, từ phương tiện thực hiện, đội ngũ nhân công, mặt bằng đến quy trình thực hiện. Tuy nhiên, việc sang chiết gas lậu thường làm thủ công, người thực hiện là các nhân công không có trình độ chuyên môn, kĩ thuật. Đây chính là nguy cơ dễ dẫn đến các sự cố về rò rỉ khí gas, gây mất an toàn cho người sử dụng.

Một cán bộ cảnh sát PCCC quận Hoàng Mai cho biết, theo quy định, bên ngoài cửa hàng gas phải có ít nhất một lối thoát nạn dự phòng, có cửa mở hoặc cửa đẩy sang bên để người ở trong dễ thoát khi có sự cố. Dù quy định là như vậy nhưng trên thực tế, rất nhiều cửa hàng gas tại Hà Nội không đáp ứng được quy định này. Hầu hết các cửa hàng kinh doanh gas diện tích đều nhỏ, không có lối thoát nạn dự phòng, các bình gas xếp chồng chất lên nhau mấy hàng trong một không gian chật hẹp, thậm chí, cửa hàng gas làm ở tầng 1, các hộ dân sống ở các tầng trên, nếu xảy ra cháy nổ, khói lửa, nhiệt sẽ bốc lên tầng cao nên rất nguy hiểm.

Cũng theo cán bộ này, quy định bắt buộc người kinh doanh mặt hàng gas phải được cấp chứng chỉ tập huấn về PCCC nhưng nhiều nhân viên bán hàng còn không biết sử dụng bình chữa cháy. Hiện nay chúng ta vẫn chưa có tiêu chuẩn về khoảng cách kinh doanh gas trong khu dân cư nên tình trạng buôn bán kinh doanh gas trong khu dân cư vẫn còn diễn ra rất phổ biến. Do đó, nhiều người dân rất lo lắng về các cửa hàng kinh doanh gas nằm ở các khu vực khu dân cư.

Ngọc Anh (Tổng hợp)

Xem thêm video clip : Cam Trung Quốc giả mạo cam Hà Giang tràn ngập thị trường