Ông Kim Jong-un đã vắng mặt trong hai sự kiện quan trọng gần đây trong lịch biểu chính trị Bắc Hàn

Kim Jong-un, nhà lãnh đạo 32 tuổi của Bắc Hàn, đã không xuất hiện trước công chúng từ suốt 38 ngày qua, khiến có những đồn đoán về sự ổn định chính trị của một chế độ vốn nổi tiếng về sự không rõ ràng và bí hiểm.

Việc ông Kim không tham dự hai sự kiện quan trọng, lễ kỷ niệm ngày thành lập Đảng Lao động Triều Tiên 10/10, và Quốc khánh Nhà nước Triều Tiên 9/9, hai ngày được ghi trang trọng trong lịch biểu chính trị mà nhà lãnh đạo được trông đợi là sẽ xuất hiện, khiến một số người coi là dấu hiệu cho thấy nguy cơ hỗn loạn chính trị phía sau hậu trường.

Truyền thông chính thức của Bắc Hàn đã nhắc tới “sự khó ở” cá nhân một cách không cụ thể như lý do khiến ông Kim vắng bóng trước công chúng.

Các phân tích gia nước ngoài đồn đoán dựa trên những bằng chứng rất hạn hẹp, dựa trên kinh nghiệm cá nhân là chính, rằng đây có thể do một loạt các lý do, từ bệnh gout, tiểu đường, thói nghiện thuốc lá của vị lãnh đạo trẻ, bị chấn thương mắt cá chân trong các lần thị sát quân sự gần đây, và mới nhất là (theo lời kể của một bác sỹ người Đức, người đã gặp ông Kim) các vấn đề về hệ nội tiết và nội tạng.

Sức khỏe kém là một cách giải thích có vẻ hợp lý cho việc ông Kim tránh xuất hiện công khai, và nó trái ngược với người cha của ông, cố lãnh đạo Kim Jong-il, người luôn xuất hiện trước các cuộc đình đám.

Có một cách giải thích cực đoan hơn là ông Kim là nạn nhân của một vụ đảo chính chính trị và đang bị quản thúc tại gia, bị các thành viên từ nhóm quan chức chính trị và quân sự lớn tuổi tước quyền lực do lo sợ trước khuynh hướng thanh trừng các đối thủ chính trị của ông Kim, mà đáng chú ý nhất là vụ xử tử người chú rể của ông, ông Jang Song-taek hồi 12/2013, và sự thất bại của ông trong việc thúc đẩy kinh tế.

Ông Kim được thừa kế vị trí lãnh tụ từ người cha của mình, ông Kim Jong-il

Cụ thể, các vị lão thành trong giới tinh hoa Bình Nhưỡng có thể, theo học thuyết này, đã bất bình ngày càng tăng trước việc quốc tế thắt chặt các lệnh trừng phạt vốn đã khiến cho họ không được hưởng các đặc quyền, nhất là đối với các mặt hàng xa xỉ phẩm đang ngày càng trở nên khan hiếm hơn.

Cũng có thể sự thất thế chính trị của ông Kim là kết quả của những lo lắng trong giới chính trị gia Bắc Hàn trước việc nước này không còn nằm cao trong ván bài ngoại giao quốc tế nữa.

Chính sách thất thường trong chín tháng qua của chính quyền của bà Park Geun-hye ở Nam Hàn đã không đem lại những lợi ích chính trị hay kinh tế nào cho miền Bắc, dù ở dưới hình thức viện trợ nhân đạo ồ ạt, tái khởi động hoạt động du lịch ở khu nghỉ dưỡng Núi Kim Cương ở miền Bắc, hay sự tăng vọt về đầu tư nước ngoài và thương mại.

Chính quyền ông Obama vẫn cam kết cương quyết không đáp trả các khiêu khích quân sự và chính trị của Bắc Hàn, và miền Bắc có vẻ như không tận dụng được vị thế hạt nhân thực tế của mình để giành được những nhượng bộ chính trị hay ngoại giao nào từ phía Washington; thậm chí cả Trung Quốc, nhà bảo trợ an ninh duy nhất và là đồng minh khu vực của Bắc Hàn, đã trở nên khó chịu trước những ứng xử của ông Kim trong khu vực.

Chưa có người thế vị

Tuy nhiên, bất chấp các cuộc thảo luận về việc có đảo chính hay có điều chỉnh trong hàng ngũ lãnh đạo thì các bằng chứng cho thấy ông Kim vẫn đang nắm quyền.

Tin tình báo Nam Hàn củng cố cho quan điểm nói ông đang hồi phục sức khỏe và việc quyết định hạn chế xuất hiện trước công chúng có vẻ như là nỗ lực nhằm duy trì một bầu không khí về việc triều đại nhà Kim không thể sụp đổ.

Mọi thứ có vẻ như vẫn cho thấy việc ông Kim đang tiếp tục kiểm soát chính sách quốc gia.

Chuyến viếng thăm gây bất ngờ hôm 4/10 của phái đoàn gồm ba người, dẫn đầu bởi cố vấn quân sự cao cấp được ông Kim tin cậy, Hwang Pyong-so, phó chủ tịch Ủy ban Quốc phòng và cựu quan chức trong cơ quan đầy quyền lực nhưng đầy bí ẩn của Bắc Hàn, Vụ Tổ chức và Hướng dẫn, cho thấy ông Kim vẫn đang kiểm soát mọi chuyện.

Ông Hwang (phải) gần đây đã gặp Thủ tướng Nam Hàn Chung Hong-won (trái) tại Seoul

Ông Hwang được cho là đã mang theo thông điệp riêng của ông Kim gửi Tổng thống Park của Nam Hàn và chuyến di nhằm mở ra những khoảng trống ngoại giao hiếm hoi trong đối thoại Nam – Bắc Hàn.

Hồi cuối tháng Chín, tại Liên Hiệp quốc, Tổng thư ký Ban Ki-moon đã nhận một thư tay của ông Kim, do Ngoại trưởng Bắc Hàn Ri Su-young chuyển, trong lần đầu tiên từ suốt 15 năm qua một quan chức Bắc Hàn có mặt tại đây.

Có lẽ bằng chứng mạnh mẽ nhất bác bỏ chuyện có đảo chính là việc chưa có ai thay thế cho ông Kim. Bắc Hàn về mặt truyền thống là không có chuyện lãnh đạo tập thể trong quá trình chuyển giao chính trị giống như thời hậu Stalin với Khrushchev và Malenkov ở Liên xô hồi 1953.

Quan trọng hơn cả, vai trò thống trị của triều đại Kim và sự dựa hoàn toàn vào gia đình làm cơ sở để được lựa chọn trở thành người kế vị lãnh tụ trong số một nhóm nhỏ các lựa chọn không mấy hợp lý.

Hai người anh trai của ông Kim đều không có mấy cơ hội, với một người sống lưu vong ở nước ngoài và người thứ hai bị loại vì lý do tính tình nhu nhược và ưa dùng chất amphetamine.

Có những đồn đoán rằng người em gái của ông Kim, Kim Yo-jong, có thể đang tạm thay anh trai, nhưng kể cả khi điều này là đúng, thì cũng ít có khả năng người này sẽ thành một lãnh đạo thay thế khả thi và được chấp nhận rộng rãi trong một xã hội nặng về phân biệt giới tính, trong đó phụ nữ không có mấy cơ hội nắm quyền chèo lái.

Vào lúc này, lời giải thích khả thi nhất cho sự vắng mặt của ông Kim Jong-un là những lý do sức khỏe, với những căn bệnh không được tiết lộ khiến ông không xuất hiện trước công chúng.

John Swenson-Wright là người đứng đầu Chương trình Á châu tại Chatham House.

Theo BBC