Đát Kỷ có nhan sắc nghiêng nước nghiêng thành, chỉ một ánh mắt đủ khiến Trụ vương thần hồn đảo điên. Thế mà trước tiếng đàn trong trẻo mênh mông của Bá Ấp Khảo, Đát Kỷ chỉ còn biết thở dài, cam chịu thất bại.

Trụ vương giết hại Hoàng hậu và các trung thần, vì sợ chư hầu cất binh hỏi tội nên nghe lời Bí Trọng, triệu bốn trấn chư hầu về Triều Ca để giết đi. Tây Bá hầu Cơ Xương vì nổi tiếng nhân đức, nên các vị đại thần ra sức can gián Trụ vương, bảo toàn được mạng sống cho ông. Tuy vậy, ông bị giam ở thành Dũ Lý, không được trở lại Tây Kỳ.

Con trai cả của Cơ Xương là Bá Ấp Khảo vâng lời cha giữ yên bờ cõi, đã bảy năm trôi qua mà chưa thấy Cơ Xương trở về, liều mình mang báu vật của Tây Kỳ dâng lên Trụ vương để chuộc tội cha. Khi Bá Ấp Khảo yết kiến Trụ vương, lòng hiếu thảo của ông cũng khiến hôn quân phải cảm động. Đát Kỷ ở sau rèm thấy Bá Ấp Khảo khôi ngô tuấn tú thì nổi lòng tà, bày ra chuyện Bá Ấp Khảo dạy đàn cho mình để tiện bề trăng gió.

Bá Ấp Khảo là người con chí hiếu, lòng nghĩ đến cha già bị giam cầm, nào thiết chi chuyện đàn ca, nhưng khi nghe Trụ vương hứa sẽ thả cho cha về nước thì vui lòng phụng sự. Phong Thần diễn nghĩa, hồi 19 có viết:

“Ðát Kỷ truyền cung nhân bồng nhà vua để nằm nơi long sàng, rồi khiến quan Thái giám đem đến hai cây đàn cầm trao cho Bá Ấp Khảo một cây, và nói:

– Công tử đã có lệnh Thiên tử, vậy thì mau mau truyền lại bản nhạc cho ta để được mau về nước.

Bá Ấp Khảo tuân lệnh cầm đàn ngồi dưới sàn, và nói:

– Xin Hoàng hậu nghe cho rõ: đàn cầm có sáu luật, năm tiếng, lại có sáu điều kỵ, và bảy điều không nên đàn.

Ðát Kỷ nói:

– Sáu luật năm tiếng thì ta đã có nghe, còn sáu điều kỵ thì ta chưa hiểu.

Bá Ấp Khảo nói:

– Sáu điều kỵ gồm có:

1) Nghe khóc kể

2) Mình rơi lụy

3) Mắc lo lắng

4) Ðang giận hờn

5) Ðang kinh hãi

6) Tưởng việc tà.

Sáu điều này phải kiêng cữ.

Ðát Kỷ lại hỏi:

– Còn bảy điều không dám đàn là bảy điều gì?

Bá Ấp Khảo nói:

1) Mưa vạy gió may

2) Có tang than khóc

3) Áo mão chẳng ngay

4) Say rượu rối trí

5) Nhơ uế không sạch

6) Chẳng xông hương là khinh lờn

7) Không kẻ biết nghe là tục.

Bảy điều ấy chẳng nên đàn. Bởi đàn cầm là tiếng chánh, xưa cho ra là ngăn cấm lòng tà, chẳng phải như các món nhạc khác muốn đàn cách nào cũng được”.

Qua lời Bá Ấp Khảo, ta thấy được mục đích cao quý của âm nhạc nói chung và tiếng đàn cầm nói riêng: ngăn cấm lòng tà, giúp con người quy về chính đạo. Bởi thế nên người nghe được tiếng nhạc thuần tịnh thì lòng cũng trong sạch ra, còn kẻ chơi đàn thì lại càng phải tu dưỡng thân tâm mình tịnh khiết. Bên ngoài thì áo mũ chỉnh tề, thân thể thơm tho, bên trong thì không được loạn tâm, rối trí. 

Âm thanh cổ cầm vừa thuần hòa đạm nhã, lại vừa trong sáng mềm xa, ý thú cao nhã, vui mà không phóng túng, buồn mà không bi thương, oán mà không phẫn nộ, ôn nhu đôn hậu, hình thức trung chính bình hòa, không cái gì thái quá, không cái gì chưa đủ. “Cổ cầm là vật dụng, đức ở trong đó”, cái Đạo cổ cầm khiến cho các văn nhân sỹ đại phu có tu dưỡng cả đời truy cầu.

Trong khi đó, rất nhiều sản phẩm ca nhạc hiện nay là phóng đại các loại tình cảm dục vọng của con người, yêu hận đến cực điểm, “nghệ sĩ” biểu diễn đầu bù tóc xoã, rên rỉ ỉ ôi, thậm chí một số tác phẩm còn cổ xuý phóng túng ma tính… đều phạm vào những điều kiêng kỵ nói trên rồi.

“Bá Ấp Khảo so dây lấy giọng, rồi nói tiếp:

– Xin Chánh hậu coi theo đây mà tập.

Tiếng đàn vừa gảy lên, nghe réo rắt, bổng trầm, khiến cảnh vật xung quanh biến thành huyền ảo. Ai nghe thấy đàn cũng mê mẩn tâm thần, dường như thoát tục, duy có Ðát Kỷ lòng chứa tà ma, không có ý nghe đàn, chỉ lo giỡn mặt, vì vậy Ðát Kỷ làm bộ mắc cỡ, liếc mắt cười duyên, nhìn Bá Ấp Khảo chăm chăm như muốn ăn tươi nuốt sống. Bá Ấp Khảo là đứa con chí hiếu, đường xa ngàn dặm, một thân lặn lội đến Triều Ca, cố tìm cách chuộc tội cha già, lòng như sắt đá, lo gì nghĩ bướm ong, do đó, Bá Ấp Khảo không hề ngẩng nhìn Ðát Kỷ, chỉ lo dạy cho mau rồi.

Ðát Kỷ làm đủ mánh khóe dâm tà, Bá Ấp Khảo vẫn không để ý.

Ðát Kỷ thấy phương pháp ấy không thành, gọi Bá Ấp Khảo nói:

– Ông thầy này dạy khó lắm! Vả lại tiếng đàn vừa nghe đã muốn điên, nếu không mượn rượu mạnh để trấn tĩnh tinh thần thì không thể học cho thuộc được.

Nói rồi khiến cung nữ bày tiệc để cùng Bá Ấp Khảo vui vầy.

Bá Ấp Khảo nói:

– Xin Chánh hậu tha cho tôi khỏi hầu tiệc.

Ðát Kỷ nhất thiết không nghe, gọi cung nữ nhắc ghế để bên mình, truyền Bá Ấp Khảo ngồi dự.

Bá Ấp Khảo thất kinh, thưa:

– Tôi là con kẻ có tội, được Chánh cung tha không giết là may, còn Chánh cung là bậc mẫu nghi, mẹ chung thiên hạ, tôi đâu dám vô lễ.

Ðát Kỷ nói:

– Ngươi nghĩ sai rồi. Cứ như đạo vua tôi thì ngươi chẳng thể cùng ta ngồi chung được, nhưng xét về nghĩa thầy trò, ta với ngươi ngồi chung một bàn có sao đâu?

Bá Ấp Khảo cúi đầu thầm nghĩ:

– Con này chứa tà dâm, muốn làm cho ta mất nhân đức. Ta dòng dõi ông Hậu Tắc xưa phò tá vua Nghiêu truyền lại mấy đời, rạng danh trung nghĩa, lẽ đâu chiều đứa lăng loàn lỗi nghĩa tôi chúa. Ta nói thật dù có chết cũng phải chết cho thơm danh, không để nhục dòng họ Cơ mấy đời trung liệt.

Nghĩ như vậy, Bá Ấp Khảo cứ cúi mặt nhìn xuống đất không chịu vào tiệc, Ðát Kỷ thấy Bá Ấp Khảo chắc gan như vậy không làm gì được, liền nghĩ:

– Ta đã cố tình đeo đuổi, nhưng nó quá dại khờ, không biết thưởng thức những gì tinh hoa vũ