Vào thời Chiến Quốc, Huệ Văn Vương nước Triệu rất thích đấu kiếm. Ông nuôi hơn 3.000 kiếm khách chỉ để ngày đêm luyện kiếm rồi đấu với nhau. Hàng năm đều có hàng trăm người thương vong vì chuyện này. Một lần, Trang Tử đến gặp Triệu vương để quyết tâm can gián… 

Triệu Vương chìm đắm xem đấu kiếm mà quên cả việc triều chính, khiến quốc gia hỗn loạn. Các nước chư hầu đã bắt đầu lăm le mưu đồ tấn công nước Triệu. Thái tử Lý vô cùng lo lắng, quyết định khuyên ngăn phụ vương. 

Thái tử Lý nói với thuộc hạ rằng: “Ai có thể can gián Triệu vương dừng đấu kiếm, giải tán đám kiếm khách, ta sẽ ban thưởng cho người đó 1.200 lạng vàng”.

Thuộc hạ đều nói rằng: “Trang Tử có thể can gián Triệu Vương”.  

Thái tử liền cho người gọi Trang Tử đến, đồng thời tặng ông 1.200 lạng vàng. Trang Tử từ chối, nói rằng mình không cần gì cả, đoạn theo sứ giả tới gặp Thái tử. Khi gặp mặt, ông nói: “Thái tử tặng vàng cho thần, ắt là muốn thần làm việc gì đó, đúng vậy không?”.

Thái tử nhẹ nhàng nói rằng: “Ta nghe ngài có tài năng nên muốn tặng ngài chút vàng làm chi phí cho đám tùy tùng. Nhưng ngài lại không nhận thì ta sao dám nói gì nữa đây?”. 

Trang Tử nói rằng: “Thần nghe nói Thái tử muốn thần can gián đại vương ngừng xem đấu kiếm. Quả thực chuyện này rất khó! Làm không tốt có khi còn mang họa sát thân. Dẫu sao thần vẫn muốn thử”. 

Thái tử nghe xong vô cùng mừng rỡ, nói: “Ông chịu giúp, ta vô cùng cảm kích. Nhưng người mà cha ta muốn gặp là kiếm khách, người khác rất khó gặp được ông”. 

Trang Tử nói: “Không sao, thần cũng rất giỏi đấu kiếm”. 

Thái tử lại nói: “Những kiếm khách mà cha ta gặp ai nấy đều đầu bù tóc xõa, râu vểnh ngược lên, trông rất uy nghiêm, hai mắt trừng trừng, phẫn nộ tới mức lời thốt ra cũng không được rõ ràng. Càng như vậy phụ thân ta lại càng thích. Còn ngài lại mặc đồ nho nhã mà tới yết kiến thì chắc chắn sẽ gặp trở ngại”. 

Trang Tử nói: “Vậy xin phiền Thái tử hãy làm cho thần một bộ trang phục của kiếm khách!”. 

Ba ngày sau, trang phục đã làm xong. Trang Tử nai nịt cẩn thận rồi cùng Thái tử tới yết kiến Triệu Văn Vương. Triệu Huệ Văn Vương cầm thanh kiếm sắc trong tay nói với Trang Tử: “Ngươi có gì muốn nói với ta không?”. 

Trang Tử đáp rằng: “Thần nghe nói đại vương thích kiếm pháp nên muốn tới gặp đại vương để đấu kiếm”. 

Triệu Vương hỏi: “Ngươi có bản lĩnh đặc biệt gì?”. 

Trang Tử nói: “Kiếm pháp của thần là trong 10 bước giết chết 1 người, hễ đi nghìn dặm thì không có đối thủ”. 

Triệu Vương nghe xong rất hào hứng, nói rằng: “Vậy thì là vô địch thiên hạ rồi. Ngươi hãy nghỉ ngơi trước đi, đợi lệnh của ta. Ta sẽ thử đấu với ngươi xem sao”. 

Thế là Triệu Vương triệu tập 3.000 kiếm khách, để họ đọ sức với nhau. Qua 7 ngày tuyển chọn, cuối cùng cũng chọn được 6 cao thủ đấu kiếm để đọ sức cùng Trang Tử. Ngày thứ 8, Triệu Vương cho triệu Trang Tử tới, nói với ông rằng: “Hôm nay ta muốn xem kiếm pháp của ngươi thế nào?”. 

Trang Tử không hề biến sắc, đáp lại rằng: “Tốt quá! thần chờ đợi đã lâu rồi”.

Triệu Vương hỏi: “Ngươi dùng loại kiếm nào?”.

Trang Tử trả lời: “Thần không dùng loại kiếm nào cả. Nhưng thần có 3 loại kiếm, chỉ có bậc vương giả mới có thể dùng, xin để thần nói vài lời xong rồi hãy thi đấu có được không?”. 

Triệu Vương nói: “Được thôi! Vậy khanh hãy nói xem đó là những loại kiếm nào?”. 

Trang Tử nhìn xung quanh, không hề lo sợ, tự tin đáp: “Có kiếm thiên tử, kiếm chư hầu và kiếm thường dân”. 

Trang Tử tiếp lời: “Kiếm thiên tử lấy thành đá của nước Yến làm thanh kiếm, lấy núi Thái Sơn của nước Tề làm mũi kiếm, lấy nước Hàn, nước Ngụy làm chuôi kiếm. Nó dùng đạo lý Ngũ hành để chi phối thiên hạ, thuận theo âm dương mà biến hóa, không ai có thể ngăn trở, hô mưa gọi gió, cải thiên hoán địa. Chỉ cần dùng kiếm này là có thể vỗ về chư hầu, thống nhất thiên hạ. Đây chính là kiếm thiên tử. 

Kiếm của chư hầu lấy dũng sỹ làm thanh kiếm, lấy sự thanh liêm làm mũi kiếm, lấy sự lương thiện làm sống kiếm, lấy đạo đức thanh cao làm vòng chốt, lấy kẻ sỹ hào kiệt làm chuôi kiếm. Thanh kiếm này cũng vô địch, biến hóa thuận theo bốn mùa, hợp với tâm nguyện của bách tính. Chỉ cần dùng kiếm này thì chư hầu sẽ hàng phục, thiên hạ cũng được an định. Đây chính là kiếm chư hầu”. 

“Vậy còn kiếm thường dân thì sao?”, Triệu vương hỏi. 

Trang Tử thưa: “Kiếm của thường dân là đầu bù tóc xõa, râu vểnh ngược lên, mắt nhìn trừng trừng, tàn sát lẫn nhau. Điều này chẳng khác chi với việc chọi gà, không có chút lợi nào đối với quốc gia”. 

Nói tới đây, Trang Tử dừng lại, nhìn Triệu Vương rồi khẳng khái nói: “Hiện giờ đại vương thân ở ngôi vị thiên tử nhưng lại thích kiếm của thường dân. Thần cảm thấy ngài nông cạn quá”. 

Nghe thấy lời của Trang Tử, Triệu vương rất xấu hổ. Ông cầm lấy tay Trang Tử cùng bước lên đại điện, lệnh cho thuộc hạ mở yến tiệc ăn mừng. Triệu Vương đi vài vòng quanh bữa tiệc, nói với Trang Tử rằng: “May mà có tiên sinh chỉ giáo!”.

Trang Tử nói: “Xin đại vương ngồi yên, ba thanh kiếm của thần đã nói xong”. 

Thế là Triệu vương quyết tâm hối cải, 3 tháng liền ông không ra khỏi cung, bắt đầu chuyên tâm lo chuyện triều chính. Trong thời trị vì của mình, Triệu Huệ Văn Vương ra sức chấn hưng nước Triệu, tập hợp quanh mình nhân sĩ, đại thần văn thao võ lược như Lạn Tương Như, Liêm Pha, Lý Mục… khiến cho chính trị thanh minh, quốc lực cường đại. 

***

Câu chuyện của Trang Tử và 3 thanh kiếm đã nói rõ một lý: Kẻ thất phu thì ưa thích dùng võ lực, người quân tử lại lấy đại cục thiên hạ làm trọng, chí