Sức mạnh quân sự Nga không thể vượt trội hơn Mỹ ở Trung Đông nhưng cán quân quyền lực trong khu vực lại nghiêng về Moscow bởi chiến lược quyết đoán của Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Mỹ có thể là cường quốc có tiềm lực quân sự quy mô ở Trung Đông. Washington hiện duy trì 35.000 binh sĩ và hàng trăm máy bay trong khu vực so với khoảng 2.0000 binh sĩ và vài chục máy bay Nga.

Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo Trung Đông thời gian qua chủ yếu đến thăm Moscow chứ không phải Washington DC, ông Dennis Ross, cựu cố vấn cấp cao của Obama về Trung Đông nhận định trên tờ Politico.

Vua Saudi Arabia Salman bin Abdulaziz Al Saud và Tổng thống Nga Vladimir Putin bên lề Hội nghị Thượng đỉnh G20 tại Thổ Nhĩ Kỳ vào năm ngoái.

Hai tuần trước, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã đến Nga để gặp mặt ông Putin. Đây là chuyến thăm thứ hai của ông Netanyahu đến Moscow kể từ mùa thu năm ngoái. Vua Salman của Saudi Arabia cũng sẽ sớm có chuyến thăm trong khi Tổng thống Ai Cập và các nhà lãnh đạo Trung Đông khác đã không ngại đường xa đến thăm Tổng thống Nga.

Theo ông Ross, các nhà lãnh đạo Ả Rập cũng như cả Israel cũng đã quay lưng với Tổng thống Mỹ Barack Obama vì ông chủ Nhà Trắng không thực sự quyết liệt.

“Người Nga đang cho thấy sự sẵn sàng sử dụng sức mạnh để can thiệp vào cán cân khu vực trong khi Mỹ lại không cương quyết”, ông Ross giải thích.

Cựu cố vấn cấp của tổng thống Mỹ giải thích vấn đề nằm ở quan điểm và cách tiếp cận vấn đề của ông Obama. Sau bài học ở Iraq và Afghanistan, ông Obama không muốn sử dụng sức mạnh quân sự trừ khi nước Mỹ bị đe dọa.

Hiện Mỹ không có tầm nhìn dài hạn cho vấn đề chống Nhà nước Hồi giáo (IS) cũng như việc ông Obama tin rằng chiến dịch quân sự của Nga ở Syria sẽ thất bại.

Trong khi đó, các quốc gia Trung Đông, bao gồm cả đồng minh Mỹ lại hướng đến chiến lược của Nga nhiều hơn, nhà phân tích Dennis Ross nhấn mạnh.

“Việc Nga can thiệp quân sự đã làm thay đổi cục diện chiến trường ở Syria. Đối lập với quan điểm của ông Obama, Moscow đang ở vị thế vững chắc trong khi phải đối mặt với rất ít các tổn thất”.

Ông Ross nói thêm rằng chiến dịch quân sự của Nga ở Syria không chỉ củng cố vị thế của Tổng thống Bashar al-Assad mà còn giúp kéo Moscow khỏi sự cô lập quốc tế. Chính ông Obama giờ đây cũng phải nhờ đến Tổng thống Nga Putin để gây sức ép với Assad.

“Các nhà lãnh đạo Trung Đông đã nhận ra rằng họ cần phải đàm phán với Nga nếu muốn đảm bảo các lợi ích ngay tại sân nhà”, ông Ross bình luận.

Tổng thống Nga Putin và người đồng cấp Iran Hassan Rouhani.

Chuyến thăm gần đây của ông Obama đến Saudi Arabia cũng không thể làm khắc phục những yếu điểm cũng như sự miễn cưỡng của Mỹ trong việc thay đổi cán cân quyền lực trong khu vực.

Các quốc gia Ả Rập lo sợ sự trỗi dậy của Iran hơn là phiến quân IS trong khi họ nhìn nhận chính quyền Mỹ sẵn sàng chấp nhận để Tehran theo đuổi tham vọng bá chủ.

Ông Ross cho rằng, các nhà lãnh đạo Trung Đông và Israel đang chờ đợi một nhiệm kỳ tổng thống Mỹ mới. Bởi họ tin rằng, Nga không phải là một thế lực để duy trì ổn định, Trung Đông chờ đợi Mỹ đóng vai trò này nhiều hơn.

Hiện tại, các đồng minh truyền thống của Mỹ ở Trung Đông đang phải tự mình đưa ra các chính sách, thậm chí có phần tiêu cực vì ông Obama không muốn áp đặt sức mạnh của Mỹ trong khu vực.

Cuối cùng, nhà phân tích Dennis Ross kết luận rằng để khắc phục tình hình, Mỹ cần phải thực hiện một kế hoạch bao gồm nhiều bước, khẳng định lập trường cứng rắn với Iran hay sẵn sàng vũ trang cho các bộ lạc người Hồi giáo dòng Sunni ở Iraq.

Nếu như Nga không gây sức ép để ông Assad chấp nhận chuyển giao quyền lực, Mỹ cần phải hợp tác với các đồng minh để thiết lập vùng cấm bay ở Syria, ông Ross nhận định.

Đăng Nguyễn