Cuộc hội đàm song phương giữa hai nhà lãnh đạo Nga và Nhật đã diễn ra tốt đẹp. Hai bên nhất trí tìm ra phương hướng giải quyết tranh chấp lãnh thổ kéo dài hàng chục năm qua.

Hãng tin Japan Times (Nhật) ngày 7/5 đưa tin, sau cuộc hội đàm Thủ tướng Shinzo Abe tự tin tuyên bố: “Thực sự cuộc gặp đã thành công ngoài mong đợi. Chúng tôi sắp tạo ra bước đột phá trong các cuộc đàm phán ký kết hiệp ước hòa bình giữa hai nước vốn bị trì hoãn bấy lâu nay”.

Bên cạnh đó, nhà lãnh đạo Nhật cũng khẳng định: “Chúng tôi nhất trí sẽ cùng nhau giải quyết vấn đề còn tồn đọng trong việc ký kết hiệp ước hòa bình trên cơ sở xây dựng quan hệ hợp tác hướng tới tương lai. Chúng tôi sẽ tiếp tục duy trì các cuộc đàm phán theo cách tiếp cận mới, bỏ qua những ý tưởng cũ trước đây”. Song Thủ tướng Nhật Bản không đưa ra thêm thông tin cụ thể nào về vấn đề này.

Tống thống Nga Vladimir Putin chào đón Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tại Sochi ngày 6/5.

Tổng thống Nga Putin thân thiện đáp lại: “Nhật Bản không chỉ là hàng xóm của chúng tôi mà còn là một đối tác quan trọng trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương”.

Trong quá khứ, Nhật Bản và Nga chưa bao giờ ký thỏa thuận nào kể từ sau Chiến tranh Thế giới II do mâu thuẫn chủ quyền ở các hòn đảo phía bắc đảo Hokkaido của Nhật Bản, mà Tokyo gọi là “lãnh thổ phía Bắc” trong khi Nga gọi là quần đảo Kuril.

Bốn hòn đảo phía Nam trong chuỗi đảo Kuril, bao gồm Kunashir/Kunashiri, Iturup/Etorofu, Shikotan và Habomai, từ lâu được tuyên bố chủ quyền bởi cả Nga lẫn Nhật Bản. Phía Nhật Bản đã từng nhiều lần tìm cách đặt quan hệ ngoại giao với Nga song gặp nhiều trở ngại do Moscow quá bận bịu với những xung đột với các vấn đề quốc tế như Ukraine và Syria.

Chia sẻ với báo giới về cuộc gặp lịch sử này, phó Chánh văn phòng nội các, trợ lý của Thủ tướng Nhật thông tin thêm, Tổng thống Putin và Thủ tướng Abe đã có một phiên họp riêng trong khoảng thời gian 30 phút. Ngoài đàm phán về hiệp ước hòa bình Nga – Nhật, hai quốc gia còn bàn thảo các dự án kinh tế chung trong giai đoạn sắp tới.

Trước chuyến thăm này, Taisuke Abiru, chuyên gia về Nga thuộc Trung tâm Nghiên cứu Tokyo đưa ra dự đoán: “Lãnh đạo Nhật Bản thông qua cuộc gặp này cũng muốn Nga có quan điểm trung lập trong các vấn đề tranh chấp trên biển Hoa Đông, điều đó có lợi cho Nhật Bản. Tokyo muốn Moscow từ chối cung cấp vũ khí cho bất kỳ bên nào bởi nếu Moscow cung cấp vũ khí sẽ làm thay đổi cán cân lực lượng tại khu vực”. Nhưng dường như thông tin về vấn đề này vẫn chưa được công bố.

Hãng thông tấn Kyodo thông tin thêm, tại cuộc họp lần này Tổng thống Putin đã mời Thủ tướng Nhật Bản tới tham dự Diễn đàn kinh tế phương Đông dự kiến được tổ chức tại Nga vào tháng 9 tới. Thủ tướng Abe nói sẵn lòng tham gia Diễn đàn này theo lời mời của Tổng thống Putin vì hợp tác Nga – Nhật tại khu vực Viễn Đông có ý nghĩa rất quan trọng đối với Tokyo.

Ngoài ra, Thủ tướng Abe cho biết ông cũng rất mong có dịp được gặp gỡ Tổng thống Putin bên lề Hội nghị thượng đỉnh Á – Âu diễn ra vào tháng 7 tại Mông Cổ, Hội nghị thượng đỉnh các nước trong nhóm G20 tại Trung Quốc vào tháng 9 và Hội nghị Hợp tác kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương vào tháng 10.

Cuộc hội đàm giữa lãnh đạo hai nước diễn ra vài tuần trước khi Nhật Bản đăng cai tổ chức Hội nghị thượng đỉnh các nước công nghiệp G7 vào cuối tháng này. Cuộc gặp này cũng cho thấy Nhật Bản đang muốn dần khẳng định vị thế của mình, không quá phụ thuộc vào Mỹ trước những căng thẳng hiện nay trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương, đặc biệt sự trỗi dậy của Trung Quốc khiến tình hình biển Đông nóng bỏng.

Phương Anh