(Tình hình chiến sự ở Syria) – Trước hàng ngàn đợt không kích trong vòng một năm qua, IS vẫn thu về hơn 1,5 triệu USD/ngày nhờ chiến lược phân phối trên khắp khu vực nội chiến ở Iraq và Syria.
Hơn một năm qua kể từ khi triển khai chiến dịch không kích chống Nhà nước Hồi giáo (IS), Mỹ và đồng minh dường như bất lực trong việc kiểm soát nguồn tài chính của phiến quân. IS đã chi phối cuộc sống của hơn 10 triệu người dân trong khu vực, tạo nên nguồn doanh thu khổng lồ từ dầu mỏ để tiếp tục thánh chiến.
Đa số những khu vực IS chiếm đóng ở Syria đều là những nơi giàu dầu mỏ. Sau khi tấn công khu vực phía bắc Iraq và chiếm Mosul, IS cũng chiếm mỏ dầu Ajil và Allas ở tỉnh Kirkuk.
Phiến quân IS trong đoạn video tuyên truyền.
Ngay ngay từ những ngày đầu tiên tiếp quản khu vực, IS đã lên kế hoạch rõ ràng để tiếp tục hoạt động khai thác. “Phiến quân đã sẵn sàng. Họ có những người đảm bảo nguồn tài chính. Họ có kỹ sư để tiếp tục công việc khai thác và dự trữ dầu thô”, một người dân địa phương Iraq chia sẻ. “IS mua hàng trăm xe tải từ Kirkuk và Mosul để phục vụ mục đích vận chuyển và buôn bán”.
Khoảng 150 xe tải chở đầy dầu mỏ hàng ngày, ước tính giá trị mỗi chuyến hàng trên xe lên tới 10.000 USD. Quân đội Iraq đã chiếm lại mỏ dầu hồi tháng Tư nhưng theo các chuyên gia, IS kiếm được 450 triệu USD chỉ trong 10 tháng kiểm soát khu vực.
Xăng và dầu diesel do IS sản xuất thậm chí còn là nguồn tiêu thụ không thể thiếu tại những khu vực do phe đối lập kiểm soát. “Bất kỳ thời điểm nào, IS cũng có thể ngừng cung cấp dầu diesel. Không có dầu, chúng tôi sẽ chết”, một thương lái từ Aleppo nói với Financial Times qua điện thoại.
Thành lập công ty dầu mỏ
Theo Financial Times, IS đã lên kế hoạch thành lập công ty dầu mỏ riêng bắt chước theo mô hình của các tập đoàn dầu mỏ quốc gia. Một người dân Syria chia sẻ, IS sẵn sàng trả mức lương cạnh tranh cho những người có kinh nghiệm và khuyến khích mọi người tham gia hoạt động sản xuất.
Một người đàn ông có tên Rami, từng làm việc tại mỏ dầu ở tỉnh Deir Ezzor (Syria) trước khi trở thành chỉ huy phe đối lập nói rằng, anh được IS tuyển dụng ở Iraq. “Họ nói tôi có thể lựa chọn bất cứ vị trí nào mà tôi muốn. Thậm chí là đề xuất mức lương”. Rami đã từ chối lờ đề nghị này và bỏ trốn sang Thổ Nhĩ Kỳ.
Trong bài biểu sau khi chiếm đóng Mosul, lãnh đạo IS Abu Bakr al-Baghdadi không chỉ khuyến khích các chiến binh nước ngoài gia nhập phiến quân mà còn kêu gọi kỹ sư, bác sĩ hay những nhân lực có trình độ cao.
Hồi tháng 5 năm nay, đặc nhiệm Mỹ đã tiêu diệt Abu Sayyaf trong một cuộc đột kích chớp nhoáng. Abu Sayyaf được là “tiểu vương dầu mỏ và khí đốt” của IS tại Syria. Các tài liệu thu được đã hé lộ phần nào các hoạt động buôn bán dầu mỏ bất hợp pháp của tổ chức này.
IS tính toán kỹ lưỡng hoạt động khai thác dầu, nguồn thu từ các mỏ dầu và chi phí khai thác. Phiến quân cũng phân tích giá dầu dựa trên nhu cầu thực tế ở các khu vực khác nhau, nhằm tạo ra lợi nhuận ở mức cao nhất.
Dầu mỏ là vũ khí chiến lược, cung cấp nguồn lực tài chính mạnh mẽ cho IS.
Nhiệm vụ giám sát hoạt động của các giếng dầu do Amniyat, cảnh sát mật của IS đảm nhiệm. Lực lượng này sẽ áp dụng những hình phạt tàn bạo nếu lợi nhuận từ dầu mỏ không đạt mức như ước tính. IS cũng tăng cường an ninh tại các trạm bơm và giám sát chặt chẽ các lái buôn
Theo một thương lái người Syria, mỏ dầu al-Jibssa ở tỉnh Hassakeh, phía tây bắc Syria sản xuất khoảng 2.500-3.000 thùng dầu mỗi ngày. “Khoảng 30-40 chiếc xe tải cỡ lớn, mỗi chiếc chở 75 thùng dầu”, người đàn ông này ước tính.
Mạng lưới phân phối
Nhộn nhịp hơn cả là hoạt động mua bán ở mỏ dầu al-Omar. Theo một lái buôn địa phương thường lui đến đây, xe chở nhiên liệu phải xếp hàng dài gần 6 km nhưng hầu như không ai tỏ ra phàn nàn.
Các chủ xe xuất trình giấy tờ sở hữu xe cũng như lượng hàng hóa muốn mua cho IS. Phiến quân sau đó nhập thông tin vào kho dữ liệu và đưa cho họ phiếu mua hàng. Đa số các lái buôn sau đó trở về làng, chỉ trở lại sau 2-3 ngày để cập nhật tình hình. Nhiều người thậm chí phải dựng lều trại gần xe của mình trong khi chờ đợi đến lượt.
Một khi đã nhận được dầu thô từ IS, lái buôn sẽ vận chuyển đến nhà máy lọc dầu địa phương hoặc chia nhỏ để bán cho người trung gian. Những người này sau đó sẽ đưa dầu thô đến các thành phố ở phía tây như Aleppo hay Idlib.
Financial Times cho rằng, nguồn thu khổng lồ từ dầu mỏ mà IS kiếm được có thể sẽ không duy trì được lâu. Các đợt không kích dồn dập của Nga cũng như giá dầu ở mức thấp sẽ tạo áp lực về lợi nhuận.
Thách thức lớn nhất của IS cho đến nay là sản lượng khai thác dầu thô. Về lâu dài, phiến quân không có các công nghệ khai thác hiện đại để tìm kiếm những nguồn khai thác mới, thay thế những mỏ dầu đã cạn kiệt. IS dần sẽ không còn dầu để bán trong khi vẫn đòi hỏi một lượng lớn nhiên liệu cho các hoạt động quân sự.
Tuy vậy, IS hiện đang kiểm soát nguồn cung cấp dầu mỏ tại những nơi tổ chức này chiếm đóng và chưa có dấu hiệu thiếu hụt về nhu cầu trong tương lai gần.
Đăng Nguyễn (theo Financial Times)