‘Happy Birthday’ đã trở nên quen thuộc trong dịp sinh nhật của bất cứ ai trên thế giới nhưng thật vô lý khi một hãng phát hành đĩa giữ bản quyền bài hát này và kiếm bộn tiền từ đó.
Bản quyền “Happy Birthday”
Kỳ lạ khi một bữa tiệc sinh nhật xuất hiện trong phim điện ảnh hay trên TV, người ta hát For He’s a Jolly Good Fellow – bài hát sinh nhật nổi tiếng thứ hai thế giới, chứ không phải Happy Birthday (hay còn gọi là Happy Birthday To You), bài hát sinh nhật nổi tiếng nhất thế giới.
Nguyên nhân là do Hãng phát hành Warner/Chappell, trực thuộc tập đoàn Warner Music của Sony, đã tuyên bố giữ bản quyền với Happy Birthday và thu tiền mỗi khi ai đó tìm cách sử dụng bài hát cho mục đích thương mại và sáng tạo, bất chấp việc nó đã có 122 tuổi đời (từ năm 1893).
Theo ước tính, Warner/Chappell thu tới 2 triệu USD mỗi năm tiền bản quyền bài hát này khi nó được dùng trong các chương trình truyền hình, phim ảnh…
Nhiều người không khỏi bất ngờ trước thực tế là lâu nay, việc sử dụng bài hát Happy Birthday trên phim vẫn bị thu tiền bản quyền.
Năm 2013, vì bị bắt phải nộp 1.500 USD, một nhà làm phim đã bức xúc đi tìm sự thật về “bản quyền Happy Birthday” và lôi vụ việc ra tòa.
Bản thảo viết tay bài Good Morning To All – tiền thân Happy Birthday của chị em bà Mildred Hill. Ảnh: DPA
Theo ông này, năm 1893, hai chị em gái là Mildred J. Hill và Patty Smith Hill, đã sáng tác một bài hát tên là Good Morning To All. Good Morning To All đã đi vào đời sống và được dân gian biến tấu thành Happy Birthday ngày nay.
Chứng cứ “đắt giá”
Trong quá trình vụ kiện diễn ra, các công tố viên thụ lý đã phát hiện thêm một tình tiết mới phủ nhận quyền sở hữu của Warner Chappell. Đây là tình tiết xoay chuyển tình thế.
Cụ thể, hai công tố viên Betsy Manifold và Mark Rifkin được tiếp cận với các tài liệu chứng minh quyền sở hữu của Warner Chappell, trong đó có một cuốn sách ghi lời bài hát từ năm 1927. Đó là bản in lần thứ 15 của cuốn The Everyday Song Book, trong đó đăng lời bài hát Happy Birthday.
Nhưng cuốn sách này đã rất cũ nên bị mờ. Sau đó, hai công tố viên tìm tới thư viện và có được một phiên bản được lưu giữ tốt hơn, in năm 1922. Trong đó, ca từ Happy Birthday được in mà “không có bất cứ lưu ý nào về bản quyền”.
Bên nguyên tin rằng cuốn sách này chứng minh ca từ Happy Birthday đã thuộc về đại chúng trước khi Warner Chappell đăng ký bản quyền để sở hữu nó.
Trả tự do cho “Happy Birthday”
Ngày 22/9, một thẩm phán liên bang Mỹ đã ra phán quyết rằng Happy Birthday - một trong những bài hát nổi tiếng nhất trên hành tinh này là tài sản công cộng, không có bản quyền.
Theo đó, thẩm phán tòa án Quận George H. King nói ông không tìm ra bằng chứng nào nói rằng những người sáng tác ra bài hát, là cặp chị em có tên Mildred và Patty Hill, đã trao bản quyền nhạc điệu bài hát đó cho nhà xuất bản nào.
“Không hề có bằng chứng cho thấy chị em nhà Patty Hill đã tìm cách bảo vệ nhạc điệu bài hát Happy Birthday cho riêng họ, để chúng ta có thể suy luận là họ đã muốn trao bản quyền bài hát cho nhà xuất bản Summy Co. Chị em nhà Hill chưa bao giờ tìm cách nắm giữ bản quyền bài hát Happy Birthday, mặc dù Patty tuyên bố đã viết ra điệu nhạc này từ hàng thập kỷ trước. Không một ai trong số chị em nhà Hill kiện bất kỳ ai vi phạm bản quyền bài hát cả”, ông George H. King nhấn mạnh.
Như vậy, từ giờ chúng ta có thể sử dụng Happy Birthday trong mọi dịp sinh nhật hoặc các sự kiện thương mại.
Kiều Hương (T.H)