Bỏ tội kinh doanh trái phép, không có nghĩa là được tự do kinh doanh trái pháp luật. Nếu pháp luật quy định phải xin phép hoặc đăng ký kinh doanh mà không thực hiện, đó vẫn là hành vi phạm pháp.

Luật sư Trương Thanh Đức – Chủ tịch công ty Luật BASICO, Trọng tài viên VIAC khẳng định: “Bỏ tội kinh doanh trái phép, không có nghĩa là được tự do kinh doanh trái pháp luật!”

Xin ông cho biết quan điểm của mình về đề xuất phi hình sự hóa tội kinh doanh trái phép?

Điều này là tất yếu để thực thi quyền tự do kinh doanh đã được khẳng định trong Hiến pháp. Hơn nữa, quan trọng là những hành vi đó không gây nguy hiểm đáng kể gì cho xã hội. Còn nếu kinh doanh những ngành nghề, pháp luật cấm sẽ bị xử lý bằng các tội phạm khác: Tổ chức mại dâm, buôn bán ma tuý… Hoặc, nếu báo cáo sai để gian lận thuế thì đã có tội trốn thuế…

Luật sư Trương Thanh Đức.

Nhiều ý kiến cho rằng, dự thảo BLHS sửa đổi cũng cần thay đổi để không bị “vênh” so với luật Doanh nghiệp và một số luật khác. Ông nghĩ sao về điều này?

Điều này chỉ đúng một phần, vì bên cạnh mấy ngàn ngành, nghề được tự do kinh doanh, không cần phải ghi trên Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, theo luật Đầu tư năm 2014 (có hiệu lực từ ngày 1/7/2015 tới đây), vẫn còn 6 ngành, nghề bị cấm đầu tư, kinh doanh và 267 ngành, nghề kinh doanh có điều kiện. Do vậy, về nguyên tắc vẫn có thể duy trì tội kinh doanh trái phép để xử phạt các trường hợp không được tự do kinh doanh. Tuy nhiên, như đã phân tích ở trên, điều này là không cần thiết.

Hiện vẫn còn không ít ý kiến băn khoăn, nếu phi hình sự hóa tội danh kinh doanh trái phép sẽ dẫn đến hiện tượng lách luật, hình thành nhóm tội phạm gây lũng đoạn nền kinh tế và sẽ xảy ra những hệ lụy, thưa ông?

Theo tôi, hoàn toàn không đáng lo ngại về việc đó. BLHS đã có nhiều tội tương ứng và đang bổ sung thêm một số tội khác. Chẳng hạn, hành vi gây lũng đoạn nền kinh tế, thì có thể xử phạt về tội phá hoại chính sách kinh tế. Tất nhiên, nếu phi hình sự hoá tội Kinh doanh trái phép, cần xem xét xử lý các hành vi liên quan đến kinh doanh bất hợp pháp, nếu như gây nguy hại lớn cho xã hội. Tôi cho rằng, cần rà soát sửa đổi, bổ sung các tội liên quan về kinh tế để có thể truy tố, xét xử trong trường hợp cần thiết. Đồng thời cũng cần điều chỉnh các quy định về xử phạt hành chính đối với các hành vi kinh doanh trái phép không còn bị coi là tội phạm.

Bỏ tội kinh doanh trái phép, không có nghĩa là được tự do kinh doanh trái pháp luật. Nếu pháp luật quy định phải xin phép hoặc đăng ký kinh doanh mà không thực hiện, đó vẫn là hành vi phạm pháp. Xử phạt hình sự và xử lý hành chính đều có các chế tài nặng, nhẹ tương tự, chỉ khác nhau về quan điểm và mức độ xử phạt, chứ không phải là trừng phạt hay buông thả.

Xin cảm ơn ông!

TS. Mai Thanh Hải – Phó Chủ tịch hiệp hội các Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài: Luật “đá” nhau, doanh nghiệp lo “sập bẫy”?

Hiến pháp 2013 đã thể hiện rõ tư tưởng tôn trọng và đảm bảo quyền tự do kinh doanh theo nguyên tắc người dân, doanh nghiệp được đầu tư, kinh doanh những gì pháp luật không cấm. Luật Đầu tư (sửa đổi) và luật Doanh nghiệp (sửa đổi) được Quốc hội thông qua năm 2014 đã thể hiện rõ tư tưởng này. Một trong những điểm cần nhấn mạnh là cá nhân, doanh nghiệp được phép kinh doanh, sản xuất những gì pháp luật không cấm. Trong đó quy định cụ thể nhóm ngành cấm không được sản xuất kinh doanh và danh mục các lĩnh vực kinh doanh có điều kiện cũng rất rõ. Ví dụ như mở cửa hàng thuốc thì phải có bằng dược sỹ. Việc này cũng xuất phát từ việc đảm bảo an toàn cho khách hàng sử dụng dịch vụ…

Video tham khảo:

Hà Nội: Kết luận điều tra công ty VGX kinh doanh trái phép

Tuy nhiên, một trong những hạn chế của hệ thống luật Việt Nam là chồng chéo, không đồng bộ, không cập nhật thực tế. Đơn cử như luật Doanh nghiệp mới đã cập nhật thực tiễn cuộc sống, vì vậy nếu có những điểm ở BLHS chưa ăn khớp với luật mới nhất thì phải sửa theo hướng phù hợp. Hơn nữa, những lĩnh vực cấm kinh doanh thì đã được quy định tại một số điều luật cụ thể của BLHS (buôn bán, vận chuyển hàng cấm; sản xuất, buôn bán, vận chuyển ma túy, chất hướng thần; buôn bán người…). Thế nên, điều luật quy định về tội kinh doanh trái phép cần được sửa đổi. Hơn nữa, các vụ việc kinh tế chủ yếu liên quan đến vấn đề dân sự lại bị hình sự hoá quá mức sẽ nảy sinh tâm lý e ngại của các chủ thể tham gia hoạt động kinh tế.

H.Lan – A.Văn – Đ.Thơm