Gagarin là nhà du hành vũ trụ đầu tiên bay ra ngoài vũ trụ nhưng rồi ông đã chết trong một tai nạn máy bay mà nguyên nhân thực sự của nó là bí ẩn suốt 46 năm liền.

Ngày 27/3/1968, lúc 10h19 phút, Gagarin cùng Vladimir Seryogin cất cánh bay vào bầu trời. Máy bay càng ngày càng lên cao, cuối cùng bay trên dải không trung ở tầng mây thứ hai. Đến 10h30 Gagarin báo cáo cho trạm chỉ huy về tình hình và xin vòng trở lại 320 độ.

Được cho phép, Gagarin vẫn lái máy bay một cách ổn định chuẩn bị lượn vòng từ 70 độ sang 320 độ để xuống thấp. Máy bay đã xuống tầng mây phía dưới, góc nghiêng máy bay đạt từ 70 độ đến 90 độ rồi máy bay dường như bổ xuống theo phương thẳng đứng. Cách mặt đất chỉ còn 250 đến 300m, chỉ còn 2 giây đồng hồ, hai phi công vẫn giữ trấn tính. Họ phối hợp chặt chẽ với nhau, cố đưa máy bay thoát khỏi tình trạng đó nhưng không thành công. Vào lúc 10h31, thông tin liên lạc với trạm chỉ huy bị mất và tai nạn đã xảy ra.

Gagarin trên tàu vũ trụ Vostok năm 1961.

Một ủy ban điều tra đã được Chính phủ Liên Xô thành lập để tìm nguyên nhân. Kết quả điều tra cho thấy các thiết bị trên máy bay không hề bị hư hại, máy bay khi bị bốc cháy cũng không hề phát nổ. Hệ thống phòng cháy trên máy bay cũng chưa được sử dụng. Các dây điện trên máy bay đều thông suốt, hệ thống oxy hoàn hảo và động cơ vẫn làm việc tốt cho đến khi rơi xuống đất.

Đã từng có nhiều lý thuyết được nêu lên để giải thích cho tai nạn của Gagarin. Trong đó có thuyết nói Gagarin bị trúng độc nhưng các chuyên gia y học khẳng định một phút trước khi chết, Gagarin vẫn ở trạng thái hoàn toàn bình thường. Nhưng điều khó hiểu là tại sao ông đã không ấn nút bật ra khỏi máy bay?

Một máy bay Mig-15 cùng loại với chiếc mà Gagarin đã lái khi gặp tai nạn năm 1968. Ảnh minh họa.

Theo sách 109 hiện tượng bí ẩn trên thế giới của Nxb Thanh Niên ấn hành năm 2010, ủy ban điều tra đã tìm ra nguyên nhân. Đó là Gagarin trong những giây phút cuối cùng đã không thể điều khiển được máy bay thoát ra khỏi trạng thái bổ nhào nên bị tử nạn. Cũng theo cuốn sách, lúc đó để bảo vệ danh dự cho Gagarin nên người ta không công bố điều này.

Tuy vậy, trang web Discovery.com trong bài báo “The real story behind Yuri Gagarin’s death” (Câu chuyện đằng sau cái chết của Gagarin) lại đưa ra một câu chuyện hoàn toàn khác.

Bài báo nói trên dựa trên thông tin do nhà du hành vũ trụ Alexei Leonov – người đầu tiên đã thực hiện một chuyến đi bộ ngoài không gian nói với kênh truyền hình Russia Today sau khi Leonov được tiếp cận với báo cáo điều tra.

Theo đó, vào ngày xảy ra tai nạn, chuyến bay của Gagarin không phải là hoạt động duy nhất trên bầu trời. Một chiếc Su-15 cũng đã bay thử nghiệm, mặc dù nó đã được lên kế hoạch bay cao hơn chiếc Mig của Gagarin. Thời điểm đó, Leonov đang huấn luyện nhảy dù. Ông cũng nói rằng thời tiết hôm ấy là tệ hại với mưa và những đám mây thấp khiến tầm nhìn hạn chế.

Trong khi Leonov đang chờ đợi thông báo chính thức về việc hủy buổi tập nhảy dù từ cấp trên thì ông nghe thấy hai tiếng nổ lớn. Tiếng đầu tiên là của một chiếc máy bay phá vỡ bức tường âm thanh và tiếng thứ hai là một tai nạn. Một thoáng im lặng, Leonov biết có một cái gì đó đã xảy ra.

Một chiếc máy bay Su-15. Ảnh minh họa.

Cả Leonov và Gherman Titov – một đồng nghiệp của Gagarin, người đã thực hiện chuyến bay vào vũ trụ thứ hai, sau đó đã tham gia vào ban điều tra tai nạn. Leonov đã nói chuyện với các nhân chứng và được biết rằng chiếc Su-15 đã bay ra khỏi những đám mây với một vệt cháy ở đuôi, một dấu hiệu rõ ràng rằng bộ phận đốt sau của máy bay đã hoạt động. Nhưng các nhân chứng cho biết chiếc máy bay đã bay rất thấp so với độ cao 33000 feet dự kiến. Nó đã được nhìn thấy bay rất gần với độ cao mà Gagarin đang bay.

Bản báo cáo được Leonov công bố cho biết rằng chiếc máy bay Su-15 đã bay một đường bay trái phép gần chiếc Mig-15 của Gagarin. Trong báo cáo cũng xác nhận điều Leonov nghe thấy về hai tiếng nổ trong khoảng 2 giây.

Chiếc Su-15 lớn hơn chiếc Mig-15 và hoàn toàn có sức mạnh để hút chiếc Mig-15 vào đường bay của nó nếu hai chiếc đến quá gần nhau. Trí nhớ của Leonov về tiếng nổ cách nhau 2 giây gợi ý rằng có thể hai chiếc máy bay đã cách nhau chỉ khoảng 30 feet (khoảng 10m). Khoảng cách đó đủ để Su-15 khiến Mig-15 bị rung chuyển và rụng.

Các tư liệu mới trong báo cáo cho thấy có vẻ như máy bay của Gagarn đã rơi xuống đất ở vận tốc 470 km/h và chỉ có 55 giây từ lúc rơi đến khi tiếp đất. Thông tin này đã được đưa vào các máy tính và mô phỏng đường rơi của máy bay. Nó chỉ ra rằng lời giải thích duy nhất khả thi cho vụ tai nạn là Su-15 đã bay quá gần chiếc Mig của Gagarin. Lực ép từ chiếc máy bay lớn hơn đã lật chiếc máy bay nhỏ hơn và khiến nó bổ nhào xoắn ốc về phía mặt đất.

Trần Vũ