Quân ly khai Ukraine đang cố gắng để đưa máy bay chiến đấu từ bảo tàng hàng không Lugansk trở lại chiến đấu theo một đoạn video được đăng lên mạng internet hôm 29/1.

Video do phe ly khai quay cho thấy một chiếc máy bay tấn công mặt đất Su-25 và một chiếc máy bay huấn luyện L-29 được cho là đã sẵn sàng cho chiến đấu.

Trong video, chiếc Su-25 được nhìn thấy sơn màu của nhà nước ly khai tự xưng nhưng không có chi tiết nào trong đó cho thấy hoạt động của nó. Tuy nhiên chiếc máy bay L-29 đã được khởi động và đã di chuyển với tốc độ thấp. Cả hai máy bay đều được vũ trang với 4 giá treo rocket dưới cánh chiếc Su-25 và 2 giá treo bom dưới cánh chiếc L-29. Tuy nhiên không rõ những vũ khí đó sẽ được sử dụng hay chỉ là đạo cụ.

Hình ảnh chiếc máy bay L-39 trong video do cộng hòa Lugansk tự xưng đưa lên mạng.

Hai ngày trước khi video được đưa lên mạng, quân đội Ukraine nói rằng họ đã phá hủy một số máy bay thuộc sở hữu của quân ly khai. Những máy bay này, Bộ Quốc phòng Ukraine nói rằng gồm một chiếc máy bay tấn công L-39, một chiếc máy bay huấn luyện Yak-52, 2 chiếc máy bay vận tải chiến thuật An-2 và khoảng 4 chiếc trực thăng tấn công Mi-24.

Từ danh sách do Bộ Quốc phòng Ukraine cung cấp, có lẽ chiếc Su-25 và L-29 đóng tại Lugansk không thuộc danh sách này.

Như hình ảnh trên video, bảo tàng hàng không Lugansk có nhiều loại máy bay khác, gồm một Su-24 ném bom, một Su-27 đánh chặn và thậm chí một chiếc máy bay ném bom chiến lược Tu-95. Tuy nhiên, không có vẻ là quân ly khai có thể mang hết những chiếc máy bay này trở lại chiến đấu và cũng không đủ nguồn lực và khả năng để vận hành chúng.

Câu hỏi đặt ra là tại sao phe ly khai Lugansk phải cố gắng đưa những chiếc máy bay trong bảo tàng trở lại chiến đấu?

Vấn đề lớn nhất với một nhóm nổi dậy là họ luôn thiếu lực lượng trên không. Một đối thủ là nhà nước có không quân, dù là lực lượng không quân được trang bị các loại máy bay lỗi thời nhất cũng tạo ra một lợi thế đối xứng so với quân nổi dậy. Do đó, quân nổi dậy sẽ gặp bất lợi trên chiến trường.

Bởi vậy, các nhóm quân nổi dậy sẽ ưu tiên cho việc sở hữu một hoặc vài máy bay (có thể chiếm được từ kẻ thù, do đồng minh cung cấp hoặc mua từ bên thứ ba).

Trong ý nghĩa này, dường như lực lượng ly khai Ukraine đang đi theo bước chân của các lực lượng vũ trang khác bằng cách cố gắng sử dụng sức mạnh không quân để chống lại đối phương là Chính phủ Ukraine.

Trong cuộc nội chiến ở Afghanistan những năm 1990, Taliban đã sử dụng máy bay Mig-21, Su-22 và thậm chí cả L-39 chiếm được cùng các phi công và nhân viên kỹ thuật từng phục vụ trong lực lượng chính phủ để chiến đấu. Trong những năm 2000, lực lượng Những con hổ giải phóng Tamil đã sử dụng một cặp máy bay cánh quạt Zlin Z-143 để thả bom vào quân đội Syria.

Gần đây hơn, nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo IS đã cố gắng tấn công vào các căn cứ không quân của Syria để chiếm máy bay. Tuy nhiên, các máy bay này sau đó đã bị phá hủy trên mặt đất trước khi nó có thể được sử dụng.

Với những kinh nghiệm lịch sử như thế, việc quân ly khai Ukraine có thể sử dụng các máy bay phản lực nói trên trong bất kỳ cách có ý nghĩa nào hay không vẫn là điều còn phải chờ xem.

Trần Vũ (Theo Janes Defense)