Mới đây, một người lính xe tăng Ukraine đã trở thành một “hiện tượng” trên Internet khi ông này chia sẻ câu chuyện về việc tha mạng cho một “lính Nga” ở miền đông Ukraine và gửi một lá thư ngỏ đầy cảm động cho mẹ của người lính đó trên Facebook.

Sau khi chiến sự nổ ra và leo thang ở miền đông Ukraine, người nông dân Alexei Chaban rời nông trại của mình để lên đường nhập ngũ, và trở thành một thiếu úy chỉ huy xe tăng thuộc Tiểu đoàn Tăng 17 quân đội Ukraine.

Cũng như nhiều người lính Ukraine khác, Chaban mang theo bên mình chiếc điện thoại di động khi ra chiến trường, để ông có thể liên lạc với người thân trong gia đình và chia sẻ những cảm nhận của mình sau mỗi trận chiến với các đồng đội thông qua mạng xã hội Facebook.

Hôm thứ Ba, Chaban kể trên trang Facebook của mình về một cuộc đụng độ ở gần làng Sanzharivka, phía bắc thị trấn Debaltseve, nơi quân đội Ukraine đang bị các chiến binh ly khai vây hãm. Chaban kể rằng ông đã chứng kiến xe tăng của phe ly khai lao qua người một binh sĩ Ukraine bị thương, khiến ông “không biết phải diễn tả cảm xúc lúc đó như thế nào”.

Sau đó, Chaban bắt đầu viết và đăng lên Facebook lá thư ngỏ gửi tới “người mẹ Nga” của một người lính đối phương đã được ông tha mạng trong một cuộc đấu hỏa lực xe tăng diễn ra hôm 22/1.

Chaban kể lại: “Chiếc xe tăng của tôi bắn trúng xe tăng T64-BV của đối phương, khiến nó đứng im bất động. Khi người lính kia cùng pháo thủ và lái xe nhảy ra ngoài, chúng tôi chỉ cần bấm nút là họ sẽ bị xóa sổ khỏi thế giới này. Nhưng chúng tôi đã không làm vậy, chúng tôi đã để họ bỏ chạy”.

Chaban đã tìm thấy trong chiếc xe tăng bị bắn trúng trên một chiếc điện thoại gắn thẻ sim của Nga. Chaban đã đăng một bức ảnh ông tìm thấy trong chiếc điện thoại này lên Facebook, chụp một người lính trung tuổi mặc đồ rằn ri và đội mũ lính tăng của Nga.

Chaban cho rằng người đàn ông này là một lính Nga nên đã quyết định gửi một lá thư ngỏ cho mẹ của ông ta, kèm với đó 3 số điện thoại và địa chỉ được cho là của người mẹ trên mà ông tìm thấy trong chiếc điện thoại bị bỏ lại.

Trong lá thư ngỏ đầy cảm động trên, Chaban đã giải thích với “người mẹ Nga” rằng người Ukraine đã phải đối mặt với nhiều vấn đề như tham nhũng, tội phạm, nghèo đói, thất nghiệp, nên họ phải lật đổ cựu Tổng thống Viktor Yanukovych để cuộc sống tốt đẹp hơn.

Chaban cũng đảm bảo với “người mẹ Nga” rằng người Ukraine không phải là những kẻ phát xít ăn thịt trẻ em hay cưỡng hiếp người tàn tật, mà chỉ là những con người bình thường yêu hòa bình, yêu đất nước, yêu trẻ em.

Chaban viết: “Xin hãy nói với con trai của bà rằng kiếm sống trên nỗi khổ đau của người khác là không tốt. Anh ta có thể về nhà và tìm một công việc khác. Anh ấy có thể sống cuộc đời thanh bình mà không cảm thấy tội lỗi trong tâm hồn”.

Chaban đã kêu gọi cộng đồng Facebook chuyển lá thư ngỏ của anh tới bà mẹ của người lính mà ông cho là thuộc quân đội Nga trên, để người mẹ này hiểu được những gì đang xảy ra ở miền đông Ukraine.

Bức thư ngỏ của Chaban đã được chia sẻ hơn 1 9.000 lần và được hơn 10.000 lượt like

Tuy nhiên, khi các phóng viên ở thành phố Voronezh của Nga gọi đến các số điện thoại được Chaban đăng lên và được xác định là số thuê bao của thành phố này, 2 trong số đó không liên lạc được, trong khi người phụ nữ sở hữu số thứ ba tên là Marina khẳng định không quen người đàn ông trong ảnh.

Phóng viên của Reuters cũng thử gọi ba số đó và Marina đã trả lời là không biết tại sao số điện thoại của mình lại lên Internet. Cô còn bảo là đã nhận được nhiều cú điện thoại từ Ukraine, Moldova, và ngay cả Đức và Tây Ban Nha. Cô hoàn toàn bác bỏ nói là không có người Nga nào chiến đấu ở Ukraine, nhưng từ chối không cho biết họ chỉ có mỗi cái tên Marina.

Khi nhà báo nói chuyện với Chaban, ông ta có nhắc đến sự nghi ngờ về câu chuyện của Chaban do các nhà báo Nga đưa ra, Chaban bảo có thể chủ nhân của các số điện thoại đó đã bị khuyến cáo bởi nhà chức trách Nga.

Khi được hỏi vì sao lại tha mạng cho những người lính xe tăng của đối phương mà không bắt làm tù binh, Chaban giải thích: “Chúng tôi có thể bắn họ hoặc để họ đi, nhưng chúng tôi không thể bắt họ làm tù binh, bởi điều đó là phi thực tế. Tôi không hề hối tiếc. Tại sao chúng tôi lại phải giết họ, khi họ khó có thể tiếp tục chiến đấu”.

Cái chiến xa T64-BV của ba người Nga đã không bị hư hại nặng lắm. Những chuyên gia xem xét số hiệu nói là nó được đặt căn cứ ở Crimea, mà Nga đã sát nhập hồi tháng 3. Sau khi sửa chữa, Chaban và các bạn đồng đội của ông đang sử dụng nó.

Chaban kể là những hình ảnh và text message ông tìm thấy từ cái phone của viên sĩ quan làm ông mất ăn mất ngủ. Sau cùng, ông tìm cách giải tỏa bằng cách gửi một lá thư cho người mẹ của người lính Nga đó.

Hồi xưa, khi các binh sĩ có thì giờ rảnh họ ngồi xuống viết thơ, viết nhật ký để gửi về cho gia đình. Ngày nay họ chỉ hy vọng có được signal để post lên Facebook. Trang Facebook của Chaban, viết bằng tiếng Nga, toàn là những câu chuyện về chiến trường và phê bình các dụng cụ. Theo ông, k ính nhìn ban đêm của Belarus tốt hơn là kính của Mỹ.

Chaban đồng ý với nhà báo là kỹ thuật mới, đặc biệt là smartphones và các hệ thống liên lạc xã hội đã tạo nên những cơ hội không thể tưởng tượng được để liên lạc với thế giới bên ngoài. Ông nói chuyện với bà vợ Svetlana ngày hai lần. Ông bảo, “Đối với gia đình nó dễ hơn,” ngẫm nghĩ một chút ông thêm, “Hay có thể nó khó hơn.”

Gia nhập lực lượng trừ bị từ hồi còn sinh viên ở trường kỹ sư mỏ, ông bố có bốn con này đã nhập ngũ vào tháng 7 khi thấy các lực lượng thân Nga ở hai vùng Donetsk và Luhansk ngày càng hung hăng. Chaban rời bỏ trang trại 250-acre của ông để đi huấn luyện quân sự một tháng trước khi được gửi ra để canh gác đường ngưng bắn mong manh này.

Cũng như hàng ngàn chiến binh khác, Chaban vác theo cái smartphone của mình. Điều nực cười là   lính Nga cũng vậy. Những post có địa chỉ geo-tagged cho thấy quả là quân đội Nga có mặt ở Ukraine hồi mùa hè năm nay mặc dù Điện Kremlin chối nói không dính líu gì đến Ukraine.

Trong khi những người lính như Chaban đang lâm chiến, càng ngày người ta càng thấy cái nguy của những gì  Putin đang tạo ra ở Ukraine. Cách đây năm tháng, khi thấy rõ là quân đội của nhóm thân Nga ở Ukraine không thể nào chống cự lại nổi quân đội Ukraine, Putin đã xua quân Nga vào để chặn sự thảm bại của phe thân Nga ở vùng Donbas. Quả là Ukraine không chọi nổi với Nga. Ukraine đã phải ngưng mọi điều đình mậu dịch với Liên Hiệp Âu Châu và Quốc Hội Ukraine ra luật cho quyền tự trị rộng rãi cho những phần của vùng Donbas dưới quyền chỉ huy của phe ly khai. Các cuộc thảo luận để cho Ukraine tham gia Nato bị đình chỉ. Hoa Kỳ bị cắt ra khỏi các cuộc thương thảo giữa Nga, Ukraine và Âu Châu. Mục tiêu của ông Putin, tạo nên   một vùng ly khai bên trong Ukraine có vẻ đã đạt được.

Khổ một nỗi như The Economist chỉ ra, vì Nga chưa bao giờ nhận tham chiến, họ không thể nói là đã chiến thắng và hơn thế họ không thể áp đặt kiểm soát qua việc duy trì quân đội tại chỗ. Một khi quân đội Nga rút khỏi Ukraine, chiến thắng của Putin bắt đầu lung lay. Phe ly khai từ chối buông súng và Tổng Thống Petro Poroshenko của Ukraine cũng không chịu chấp nhận bại trận. Cho đến nay Ukraine từ chối công nhận Donetsk và Luhansk hay từ bỏ ước mơ tham gia Nato.

Trong khi đó giá dầu thô giảm cộng với áp lực của Tây phương đã ngày càng làm cho ông Putin ở vào thế kẹt. Khi các nguyên thủ Châu Âu hủy bỏ cuộc họp thượng đỉnh dự trù ở Astana, ông Putin bèn phản ứng. Phe ly khai với sự hỗ trợ của Nga t ái diễn cuộc tấn công vào phi trường Donetsk, vốn trở thành biểu tượng của sự kháng cự của Ukraine. Thủ lãnh  của phe ly khai Alexander Zakharchenko cũng tấn công hải cảng Mariupol. Một loạt hỏa tiễn đi sai mục tiêu rớt vào một khu nhà dân, làm cho 30 thường dân thiệt mạng. Ngay khi tin này loan ra, ông Zakharchenko, hẳn là với sự cố vấn của Nga, đổi giọng, đổ cho là Ukraine đã gây sự trước.

Ông Putin lần này còn đi hơn thế nữa. Một loạt hình ảnh những người bí mật nói tiếng Anh mặc quân phục Ukraine và hình ảnh các sĩ quan Hoa Kỳ ở Kiev, được đưa lên truyền hình. Bản tin truyền hình khẳng định, “Sau mỗi lần quân đội Hoa Kỳ thăm viếng, cuộc chiến ở Ukraine lại tái diễn”

Một phần sự gia tăng tuyên truyền chống Tây phương phản ảnh tình hình kinh tế ngày càng suy đồi. Như tờ Economist chỉ ra, ông Putin nâng cấp cuộc chiến ở Ukraine lên là một cuộc chiến Nga-Nato đúng ngày mà công ty thẩm định khả tín Standard & Poor’s hạ mức tín dụng của Nga xuống hàng “junk.” Giá dầu xuống đẩy đồng rouble xuống và làm giá cả mọi sự gia tăng, làm dân chúng cằn nhằn. Tuy nhà nước né dùng chữ khủng hoảng nhưng họ bắt đầu các biện pháp chống khủng hoảng. Chả trách các lãnh tụ đối lập như ông Alexei Navalny đang đòi biểu tình chống khủng hoảng. Ông Boris Nemtsov, một chính trị gia cấp tiến còn nói huỵch toẹt hơn, “Putin là khủng hoảng và chiến tranh. Không có Putin- không có khủng khoảng và không có chiến tranh.”

Nhưng chính vì đang ở trong thế kẹt nên  Putin bây giờ hết sức nguy hiểm. Ông vẫn cương quyết duy trì ước mơ giữ Ukraine là vùng trái độn với Âu Châu và do đó Ukraine phải nằm trong vùng ảnh hưởng của ông. Việc chiếm Crimea và cuộc chiến Ukraine đã có một lúc giúp ông Putin củng cố quyền lực trong nước. Nhưng với nền kinh tế ngày một suy đồi, ông nay không thể bỏ rơi đông Ukraine vì như vậy sẽ bị chứng tỏ là yếu thế.

Chỉ tội cho những người lính bất đắc dĩ như Chaban. Tâm sự qua điện thoại với người phóng viên của Reuters ông bảo, “Tôi hy vọng họ cho tôi về nhà vào tháng 3 này. Tôi mệt quá rồi.” Ông thêm là phải về nhà để trồng cho kịp vụ mùa nếu muốn có kế sinh nhai cho gia đình năm nay.