Cách đây 40 năm, trước khi cuộc “Cách mạng xanh” hoành hành trên diện rộng, biến nông nghiệp và nông dân (phần đông của nhân loại) trở thành phụ thuộc hoàn toàn vào các Tổ hợp công nghiệp hóa chất: phân bón hóa học, thuốc trừ sâu, thuốc kích thích tăng trưởng… thì cuốn sách “The One-Straw Revolution” CUỘC CÁCH MẠNG MỘT CỌNG RƠM của nhà nông học Nhật Bản Masanobu Fukuoka đã trình bày một triết lý nông nghiệp ngược dòng với “Cách mạng xanh” nhưng thuận dòng với tự nhiên. Cách mạng rơm là canh tác tự nhiên – natural farming, phương Tây gọi là do-nothing farming – nông nghiệp không làm gì cả. Cách mạng rơm đem thế giới quay lại triết lý cổ xưa, sâu sắc, nhân bản về sự nguyên vẹn cân bằng của tự nhiên. Đáng tiếc, do lợi ích nhóm, do sự thao túng của các tổ hợp truyền thông mà nhân dân không được tiếp cận nhiều với thông tin về Cách mạng rơm còn các chính phủ tham nhũng thì cho phát triển Cách mạng xanh gắn liền với lợi ích của các tổ hợp hóa chất…

Cùng với lực tiến hóa của vũ trụ, được tiếp cận thông tin, ngày nay nhân loại chậm chạp quay về với canh tác thuận tự nhiên. Một số người còn nhầm lẫn canh tác tự nhiên – natural farming với canh tác hữu cơ – organic farming hiện đang được khuyến khích, phổ biến hiện nay. Canh tác hữu cơ cũng tốt, cũng không sử dụng hóa chất như canh tác tự nhiên, nhưng nông dân vẫn cày xới nhiều, nhổ cỏ, bón phân hữu cơ, tưới nước; còn canh tác tự nhiên nông dân gieo hạt giống, giảm can thiệp vào tự nhiên tối đa. Người ta gọi đồng ruộng canh tác tự nhiên là NÔNG TRƯỜNG THIỀN. Cây cỏ chỉ cần được hỗ trợ vào thời điểm còn non nớt và sẽ tự phát triển hoàn hảo. Nếu có ai nghi ngờ phương pháp Fukuoka natural farming, mời đến thăm nông trường dạy cách canh tác này ở AKAME, quận Nara, Nhật Bản. AKAME mở cửa hoàn toàn miễn phí quanh năm cho bất cứ ai. AKAME đã trở thành nơi phổ biến phương thức canh tác tự nhiên vô cùng hiệu quả suốt 40 năm qua. Khi Masanobu Fukuoka qua đời [2008], Kawaguchi Yoshikazu một trong những học viên đầu tiên của Fukuoka đã kế thừa, phát triển AKAME và nhân rộng ứng dụng trong thực tế. Khách và học trò đến AKAME từ khắp nơi trên thế giới. 

* Nguyên tắc thứ nhất không xới đất, đất càng màu mỡ. Những cánh đồng ở AKAME luôn phì nhiêu nhờ 40 năm không cày xới. Chính việc cày xới đất thường xuyên đã phá hủy chu trình hoàn hảo, làm đất mất cân bằng và thúc đẩy cỏ dại phát triển, khi ngừng cày xới thì cỏ cũng bớt sinh sôi. Cày xới đất tuyệt nhiên không phải giải là pháp tốt nhất mà chỉ khiến đất khô cứng, cằn cỗi hơn.

* Nguyên tắc thứ hai không diệt cỏ mà tận dụng cỏ. Thuốc diệt cỏ phá vỡ sự cân bằng và làm nhiễm độc đất, nước, không khí, rau màu. Phủ rơm rạ lên cánh đồng để hạn chế cỏ mọc ở những vùng có lúa. Lúa và cỏ sẽ nương tựa, sinh sôi một cách hài hòa cạnh nhau. Cỏ ngăn chặn xói mòn đất, giữ độ ẩm và các vi sinh vật. Trồng thêm các loại cỏ hữu ích cho nông nghiệp là cỏ ba lá (landine clover). 

* Nguyên tắc thứ ba không dùng thuốc diệt côn trùng. Thiên nhiên hợp lý, không tồn tại loài côn trùng nào mà không có lý do. AKAME là một hệ sinh thái phong phú đủ mọi loài sinh vật cùng nhau phát triển. Chính chúng tạo thêm chất dinh dưỡng cho đất đai và cây trồng. Thay vì phun thuốc trừ sâu, hiệu quả ngắn hạn nhưng nguy hiểm lâu dài. Fukuoka bọc hạt giống trong đất sét ẩm để bảo vệ chúng khỏi côn trùng và chim. Khi lớn lên, những cây quá yếu ớt sẽ bị côn trùng tiêu diệt, chỉ cá thể nào mạnh mẽ mới tồn tại và sinh sôi. Kết quả thu được là 100% nông sản chất lượng cao chọn lọc hoàn toàn tự nhiên.

* Nguyên tắc thứ tư không dùng phân hóa học. Dùng cỏ, rơm rạ và các loài cây dại như một nguồn dinh dưỡng tự nhiên cho đất. Cỏ ba lá sinh trưởng khỏe, 6 tới 8 năm mới cần gieo lại một lần. Trong môi trường tự nhiên, sự phát triển và phân hủy một cách trật tự của thực vật và động vật giúp nuôi dưỡng đất mà không cần đến con người. Dùng phân hóa học tuy giúp cây trồng tăng trưởng mạnh vụ đó nhưng thực chất cây kém bổ dưỡng và không thêm được dinh dưỡng cho đất.

1/ Phương pháp canh tác tự nhiên cho sản lượng bằng hoặc ít hơn một chút so với phương pháp thông thường nhưng sản phẩm ngon hơn hẳn, giá bán cao gấp đôi trên thị trường. 

2/ Môi trường cân bằng tuyệt hảo, hoàn toàn không gây tổn hại do nhiễm độc thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, thuốc kích thích… cho nông dân và nguồn nước. 

3/ Về lâu dài, không tốn chi phí y tế phát sinh do các bệnh liên quan đến ô nhiễm hóa chất nên giá trị của canh tác tự nhiên là vượt trội hoàn toàn. 

4/ Canh tác tự nhiên không cần nhiều lao động nên nông dân có thể làm thêm nhiều nghề phụ để gia tăng thu nhập và đầu tư thời gian cho kiến thức.

5/ Canh tác tự nhiên có thể phát triển ở những vùng đất kém độ màu mỡ và chính nó giúp đất đai trở nên có dinh dưỡng hơn. 

6/ Việt Nam có tài nguyên dược liệu rất phong phú, không thể khai thác bừa bãi trong thiên nhiên dẫn tới tuyệt chủng nhiều loài mà cần quy hoạch và canh tác hợp lý để vừa xử dụng làm thuốc trong nước, xuất khẩu vừa bảo tồn nguồn gen. Canh tác tự nhiên là phương thức bảo đảm nồng độ dược chất trong cây thuốc cao nhất.

1/ Canh tác tự nhiên phải kiên nhẫn, phải mất vài năm đầu để khôi phục hệ sinh thái thì năng suất cây trồng mới ổn định.

2/ Nếu chính phủ có chính sách khuyến khích ưu đãi cho nhà nông thì loại hình phát triển được ở các vùng nghèo.

3/ Bản thân người nông dân phải có ý thức, kiến thức và kiên nhẫn. Canh tác tự nhiên ở VN hiện nay thích hợp với những trí thức, doanh nghiệp có tâm huyết với nghề nông với sức khỏe và môi trường.

Canh tác tự nhiên không được truyền thông ưu ái phổ biến vì gây thiệt hại cho sức khỏe tài chính của các tập đoàn hóa chất. 

Fukuoka nói “Sao phải băn khoăn, chính tự do sẽ làm thiên nhiên nảy nở”. 

Đã có “The One-Straw Revolution” bằng tiếng Việt [sách có bản quyền].

Lena Morgoun