Bọn cực hữu phát xít sau khi kéo đổ tượng Lê-nin ở Kharkov lại tiếp tục đe dọa các bức tượng khác, trong đó có tượng Katherina ở Odessa.

Right Sector, Svoboda, vệ binh, tân phát xít từ Lvov kéo đến, từ Donbass trở về đã 1 vài lần tìm cách phá tượng nhưng không thành. Chúng thường tụ tập thành băng nhóm, lượn lờ quanh thành phố, từ tượng Taras Shevchenko kéo đến tượng Ekaterina nhòm ngó, nhưng ở quảng trường đã có cả đội cảnh sát canh gác nên chưa dám manh động.

Tượng Katherina II được dựng ở quảng trường cùng tên Ekaterininskaya và con đường cùng tên Ekaterininskaya dẫn đến quảng trường. Đây là địa điểm đẹp mà khách du lịch thường đến khi thăm Odessa. Tượng được các nhà kiến trúc, điêu khắc tên tuổi Dmitrenko, Zubov, kỹ sư Sikorsky dựng bằng đồng đúc năm 1900 để tưởng nhớ nhà khái phá, sáng lập thành phố cảng.

Năm 1920 tượng bị phá và chỉ dựng lại vào năm 2007 trong sự phản đối của phe cánh cực hữu cùng TT Yushchenko. Ông ta cho rằng Katherina II là người Mat-xcơ-va và đã “hành quyết” dân Ukr!?

Năm 1794, Nữ Hoàng Katherina ký sắc lệnh xây dựng thành phố cảng Odessa từ vài làng chài đánh cá nghèo nàn xập xệ. Bốn đồng sự của bà là những người có công lao xây dựng mở mang thành phố. Việc phá tượng năm 1920 là do phe cánh Judeo- Bolshevick, những kẻ phá hoại tàn bạo mọi nhà thờ, mọi di tích lịch sử Christian. Cho đến năm 1965, bức tượng Potyomkin được đặt vào chỗ trống.

Hội đồng thành phố có ý định dựng lại tượng Katherina năm 1995. Bức tượng cũ vẫn còn các mảnh trong kho, nên họ không định đúc tượng mới mà chỉ ghép vá lại các mảnh bị vỡ cũng như xây lại bệ đá hoa cương mới. Công việc đang tiến hành thì ông TT lúc đó là Leonid Kuchma bắt dừng lại.

Hội đồng thành phố khôi phục lại công việc cũ vào năm 2006, lúc này Kuchma đã không còn quyền lực để ngăn cản. Nhưng ông TT cực hữu Yushchenko lại lần nữa cấm đoán, bọn cực hữu liên tục quấy rối và ngăn cản, chúng đập phá và tưới xăng đốt cháy và tấn công cảnh sát. Ông Ruslan Tarpan trong HĐ thành phố là người đứng đầu quyết tâm, dân chúng thành phố đồng tình ủng hộ, họ lập rào cản ngăn chặn bọn quấy rối, và họ đã thành công. Tượng bây giờ được đúc hoàn toàn mới.

Năm 2007, tượng Potyomkin được chuyển về vườn hoa Tamozhennaya lối ra cảng Odessa, Ngày khánh thành, hàng trăm cảnh sát, hàng ngàn người dân đến dự và quây kín quảng trường trong trạng thái căng thẳng. Katherina II – Nữ Hoàng sáng lập thành phố Odessa trở lại vị trí cũ uy nghiêm, trang trọng.

Helena Jena