“Các Viện Khổng Tử [VKT] kiểm duyệt những cuộc tranh luận chính trị và hạn chế tự do trao đổi ý tưởng. Vậy thì tại sao các trường đại học Mỹ lại đỡ đầu chúng?”.

Câu hỏi in đậm trên đầu bài báo của The Nation (xem ở đây) có lẽ khá dễ trả lời: Nhà nước TQ chi đậm cho các VKT của họ, đổi lấy những thoả thuận pro-Trung được ký kết với các đại học Mỹ và và giữ kín với công chúng. Một thí dụ: Trường Stanford nhận 4 triệu đôla từ Hanban (Hán ban – Hội đồng tiếng Hán quốc tế), cơ quan trách nhiệm tối cao của các VKT, trong đó: 1 triệu cho các hội thảo, 1 triệu cho các học bổng nghiên cứu sau đại học, 2 triệu chi tiêu cho các giáo sư.

Chương trình của VKT tại các đại học Bắc Mỹ và Australia chủ yếu là dạy tiếng Trung và văn hoá Trung Hoa, ngoài ra nó bảo trợ nhiều hoạt động ngoại khoá đa dạng bao gồm triển lãm, nói chuyện, hội thảo, chiếu phim và lễ hội Trung Hoa, tài trợ các dự án nghiên cứu liên quan đến TQ.

Được biết số VKT trên khắp thế giới hiện là khoảng 400, không kể các “lớp học về Khổng Tử” với số lượng khoảng 600 tại các trường trung và tiểu học.

Các VKT trên toàn cầu có quy chế hết sức chặt chẽ, được kiểm soát thống nhất từ Bắc Kinh bởi Hanban.

Mặc dù các tài liệu chính thức nói Hanban là bộ phận của Bộ Giáo dục TQ, nhưng thực ra nó là một hội đồng gồm quan chức 12 bộ ngành (Ngoại giao, Giáo dục, Tài chính, Văn hoá, Phòng Thông tin của Hội đồng Nhà nước, Cục Báo chí Xuất bản…) do Phó Thủ tướng, Uỷ viên Bộ Chính trị Lưu Duyên Đông (Liu Yandong) trực tiếp lãnh đạo. Nó là công cụ của ĐCS mang danh một tổ chức giáo dục quốc tế.

Hanban giành quyền cung cấp sách giáo khoa, giảng viên, chương trình, và chỉ định người TQ làm đồng giám đốc (cùng với một người của đại học sở tại). Hanban làm mọi việc để các VKT rọi một “ánh sáng đúng” về TQ, hay nói trắng ra như Uỷ viên Bộ Chính trị Lý Trường Xuân (Li Changchun) thì VKT là “một phần quan trọng của thiết chế tuyên truyền hải ngoại của TQ”.

Lý Trường Xuân và Lưu Duyên Đông bắt tay các sinh viên VKT tại Đại hội VKT lần thứ 5 ngày 10/12/2010 tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia Bắc Kinh. Ảnh: VTV

Trong các thoả thuận của VKT với các trường ĐH Mỹ có điều 5, yêu cầu hoạt động của VKT phải tuân theo phong tục, luật lệ của TQ cũng như của nước sở tại. Tờ Nation nêu câu hỏi: Làm sao có thể chấp nhận điều này ở một nước như Hoa Kỳ trong khi luật pháp TQ kết tội hình sự các phát biểu về chính trị và niềm tin, là những gì được bảo vệ bởi Tu chính án số 1 Hoa Kỳ. Vậy nếu các ĐH Mỹ chấp nhận điều 5 trong thoả thuận với VKT, họ sẽ là đồng loã về tội phân biệt đối xử khi tuyển dụng (discriminatory hiring) hay vi phạm quyền tự do ngôn luận.

Một chi tiết tinh vi trong chương trình học của VKT đã được một vạch ra: quy định sử dụng chữ Trung văn chuẩn do nhà nước TQ ban hành sẽ tự nhiên đào thải mọi văn bản không được nhà nước chuyển tự, từ cổ văn cho đến các văn bản của ngưòi Hoa ngoài đại lục như Đài Loan, Hồng Kông…

Lưu Duyên Đông trong hội nghị Tổng bộ các VKT tháng 12/2011. Ảnh: Hanban News

Các VKT áp dụng những “vùng cấm” mà chính quyền Bắc Kinh áp đặt cho đời sống công cộng: không bàn về Đạt Lai Lạt Ma, không mời Đạt Lai Lạt Ma đến trường, không nói đến Tây Tạng, Đài Loan, đến quân đội TQ, đến sự đấu đá trong cấp lãnh đạo TQ, cùng rất nhiều húy kỵ như vụ thảm sát Thiên An Môn, việc bỏ tù các người bất đồng, phong trào dân chủ, các nhà văn bị vào sổ đen, sự thao túng đồng nhân dân tệ, ô nhiễm môi trường, phong trào đòi tự trị ở Tân Cương… Gần đây, có chỉ thị rõ ràng từ Bắc Kinh cấm 7 đề tài thảo luận trong các lớp tiếng Trung quốc tế trong đó có vấn đề những giá trị phổ quát, tự do báo chí và những sai lầm lịch sử của ĐCSTQ.

Các VKT còn công khai vận động chính trị như: VKT ở ĐH North Carolina, ở ĐH Sydney đã vận động để ngăn cản Đạt Lai Lạt Ma đến nói chuyện. Khi đến Sydney, vị này đã phải nói ngoài khuôn viên trường ĐH và trong lúc ấy, VKT tài trợ cho một buổi thuyết giảng của một GS người Hoa từng tuyên bố công khai Tây Tạng là bộ phận của TQ. VKT ở ĐH Waterloo huy động sinh viên biểu tình ủng hộ chính quyền TQ đàn áp cuộc nổi dậy của Tây Tạng. VKT ở ĐH McMaster và ĐH Tel Aviv đã gặp rắc rối với chính quyền địa phương vì những hoạt động chống Pháp Luân Công.

Cũng vừa mới đây, trang mạng tiếng Anh chính thức của Hanban công bố những yêu cầu tuyển giảng viên tiếng Trung hải ngoại, trong đó nói rõ “những người dự tuyển không được có hồ sơ tham gia Pháp Luân Công hay những tổ chức bất hợp pháp khác hay có tiền án, tiền sự”. Tờ Nation hài hước: cứ theo những chuẩn này, một người như Lưu Hiểu Ba, Khôi nguyên Nobel Hoà Bình, sẽ không bao giờ có cơ may được làm giảng viên tiếng Trung tại VKT!

Những hoạt động tuyên truyền chính trị cuả VKT bị phản ứng ở nhiều nơi trên thế giới. Một video về chiến tranh Triều Tiên nhan đề “Cuộc chiến chống đế quốc Mỹ gây hấn và trợ giúp Nam Hàn” vừa bị rút khỏi trang mạng của Hanban sau khi các GS Trường Kinh tế London lên tiếng chất vấn về các học liệu của VKT dặt ở trường này từ 2007.

Tháng 6 năm 2011, một kiến nghị với hơn 4000 chữ ký được gửi lên Nghị viện bang New South Wales (Australia) đòi rút các lớp học của VKT đặt tại một số trường công lập. Lý do là chính quyền đã thừa nhận rằng những đề tài có ý kiến trái ngược như vụ thảm sát Thiên An Môn và hồ sơ nhân quyền TQ sẽ không được thảo luận trong chương trình của VKT. Bản kiến nghị tuyên bố rằng chính quyền ngoại quốc không được quyết định những gì được dạy trong các trường học của bang New South Walesvà không được đưa tuyên truyèn vào chương trình học.Tháng 10 năm 2011, nghị sĩ Jamie Parker của Đảng Xanh lại đưa ra một kiến nghị có khảng 10.000 chữ ký ủng hộ những yêu cầu trên.

Gần đây có hai sự cố liên quan đến các VKT ở ĐH MacMaster và Waterloo, Canada.

Năm học này, trường McMaster kết thúc thoả thuận với VKT sau khi có khiếu kiện về việc phân biệt đối xử trong tuyển dụng tại Toà án Nhân quyền Ontario. Một giảng viên tiếng Trung, cô Sonia Zhao, thưa VKT ở trường này vì trong hợp đồng mà VKT yêu cầu cô ký, có khoản đòi hỏi cô từ bỏ Pháp Luân Công thì mới được tuyển dụng. Cô tuyên bố: “Trong thời gian huấn luyện tại Bắc Kinh, họ đã bảo tôi đừng nói đến chuyện Tây Tạng hay các đề tài nhạy cảm khác… Nếu học viên cứ cố nài, thì cô chỉ việc tìm cách chuyển đề tài hoặc nói cái gì mà ĐCS thích.”

Một vụ khác nổ ra ở ĐH Waterloo, ông hiệu trưởng trường này không được biết các hợp đồng mà giảng viên VKT đã ký và không kiểm soát được nội dung của những hợp dồng ấy. Có lẽ điều đó giải thích vì sao có cuộc vận động của viên giám đốc người TQ huy động sinh viên bảo vệ hành động của TQ ở Tây Tạng. Năm 2008, khi TQ đàn áp cuộc nổi dậy của Tây Tạng, cô Yan Li, nguyên là phóng viên Tân Hoa Xã, đã tập họp sinh viên VKT ở ĐH Waterloo để “cùng hành động chống lại truyền thông Canada” đã phản ánh mạnh mẽ cuộc trấn áp. Yan Li lên lớp giảng về tình hình Tây Tạng theo ý cô, sử dụng một bản đồ TQ bao gồm Tây Tạng. Thế là sinh viên tung ra một chiến dịch chống lại truyền thông Canada, họ coi tivi, báo chí, mạng… đã xuyên tạc tình hình để bênh vực phe nổi dậy ở Tây Tạng. Chiến dịch thành công đến nỗi tivi phải lên tiếng xin lỗi vì đã trình bày tình hình chưa khách quan!

Viết đến đây tôi rùng mình khi liên tưởng (chắc không xa sự thực): một ngày nào đó, một cô giảng viên xinh đẹp người TQ của VKT tại Hà Nội giảng cho học viên Việt Nam về Trường Sa, Hoàng Sa, sử dụng chiếc bản đồ “đường lưỡi bò”!!! Chuyện gì sẽ xảy ra??? 

Theo boxitvn.net