Theo “Báo cáo tình hình quyên góp từ thiện tại Trung Quốc năm 2012″, so với năm 2011, nền kinh tế Trung Quốc đang tăng tốc và dần bắt kịp với Mỹ, nhưng lượng tiền dành cho từ thiện của hai nước vẫn giữ khoảng cách một trời một vực. Tại Mỹ, tổng số tiền từ thiện của toàn xã hội năm 2012 là 316 tỷ USD, chiếm 2,0% GDP và gấp 24 lần so với Trung Quốc, trong khi GDP Mỹ chỉ cao gấp đôi đất nước tỷ dân này.

“Danh sách những người giàu thế giới” tháng 2 năm 2013 của Hurun Report cho thấy, Trung Quốc đã vượt mặt Mỹ trở thành nước có nhiều tỷ phú đi lên từ chứng khoán nhất. Khi tất cả đều đang trầm trồ vì tỷ phú Trung Quốc mọc lên rầm rộ, danh sách các nhà từ thiện nước này vẫn  vô cùng “hắt hiu”.

Sự tương phản trên không mang ý nghĩa so sánh về thực lực kinh tế. Ba mươi năm cải cách đã đưa nhiều người dân Trung Quốc trở thành doanh nhân, nhưng lại chưa thể biến các doanh nhân này thành nhà từ thiện. Danh sách tỉ phú ngày một dài ra còn danh sách các nhà từ thiện vẫn dậm chân tại chỗ.

Dĩ nhiên không phải tỷ phú Âu Mỹ nào cũng hay đi làm từ thiện nhưng ở Trung Quốc, gần như chẳng ai hào hứng với việc này mà chủ yếu chi tiền vào mua sắm và thỏa mãn hưởng thụ cá nhân. Nhìn những tỷ phú như Bill Gates và Warren Buffett, một người Mỹ đã đưa ra bình luận: “Họ khiến những tay nhà giàu mới nổi ưa sắm phi cơ, du thuyền, biệt thự kia phải xấu hổ.”

Các tỷ phú Trung Quốc cần thấy rõ rằng của cải họ kiếm được cũng từ xã hội mà ra, do đó cần phải trả lại cho xã hội một phần. Nhà kinh tế học Theodore W. Schultz phát biểu trong cuốn “Kinh tế học người nghèo” rằng: “Một xã hội nếu có quá nhiều người nghèo, người giàu lại quá giàu thì sớm muộn cũng xảy ra vấn đề”. Hiện Trung Quốc có trên 10% dân số đang cần sự cứu trợ gấp rút của xã hội. Muốn rút ngắn khoảng cách giàu nghèo, không chỉ chính phủ mà những đại gia tiền tỷ kia cũng phải ra tay. 

Một thành viên của Hội nghị Hiệp thương chính trị nhân dân Trung Quốc (CPPCC) kiến nghị rằng cần phải tạo ra cơ chế hoạt động từ thiện và xây dựng một bộ luật liên quan. Nhưng dùng “chế độ” để mở hầu bao của các tỷ phú e là điều viển vông. Điều quan trọng không phải là chế độ luật pháp mà là cái tâm của nhà tỷ phú mà thôi.

Còn các nước Âu, Mỹ, tỷ phú nơi đây làm từ thiện rất nhiều, nhưng một phần là do chính sách thuế tác động. Ví dụ như tại Anh, mức thuế thừa kế cao nhất thậm chí còn đạt tới 98%, nếu tỷ phú để lại 10 triệu bảng Anh cho con cháu thì 9,8 triệu bảng đã đi vào quốc khố. Nhưng luật thuế thừa kế cũng quy định, phần quyên góp cho xã hội sẽ giảm trừ thuế thừa kế trên một mức độ nào đó. Đó là lý do tại sao người giàu Âu Mỹ lại cho nhiều, giữ ít như vậy. Điều này đặt ra câu hỏi liệu Trung Quốc có nên học tập sử dụng đòn bẩy thuế kiểu này để khiến các tỷ phú hào phóng hơn?