ทำไมถึงควรใช้บริการแชร์รถระหว่างบุคคล

ลอแกน มารี กลิทเทอร์บอมบ์. บทความต้นฉบับ: Peer-to-Peer Ridesharing, Not Corporate Profiteering!. 5 5 มิถุนายน 2019. แปลเป็นภาษาไทยโดย Kin

อูเบอร์ (Uber) และลิฟต์ (Lyft) มักถูกนักอนาธิปไตยทุนนิยมบางกลุ่มเข้าใจผิดว่าเป็นกิจการในแนวตลาดนอกระบบต่อต้านรัฐ (agorism) แม้จะพออ้างได้ว่าธุรกิจเหล่านี้มีลักษณะเป็นตลาดนอกระบบต่อต้านรัฐมากกว่าอุตสาหกรรมแท็กซี่ดั้งเดิมเล็กน้อย แต่ก็ยังห่างไกลจากโมเดลที่เราควรมุ่งหวัง ธุรกิจทั้งสองไม่ได้เป็นตัวอย่างของตลาดนอกระบบต่อต้านรัฐสำหรับบริการขนส่ง แต่เป็นเพียงทุนนิยมแบบพวกพ้อง (crony capitalism) รูปแบบดั้งเดิมที่พยายามปรับเปลี่ยนบรรจุภัณฑ์ใหม่ให้ดูเป็น “เศรษฐกิจแบบแบ่งปัน” (sharing economy) อย่างไรก็ดี โดยความหมายดั้งเดิม “เศรษฐกิจแบ่งปัน” หมายถึงการแลกเปลี่ยนกันอย่างแท้จริงระหว่างบุคคลต่อบุคคล (peer-to-peer) ทว่าอูเบอร์และลิฟต์ต่างมีบุคคลที่สามเข้ามาแทรกแซงและตัดสินใจเองอยู่ฝ่ายเดียว แทนที่จะเป็นกระบวนการตัดสินใจแบบมีส่วนร่วมระหว่างบุคคลแบบเป็นประชาธิปไตย

การขาดการมีส่วนร่วมอย่างเป็นประชาธิปไตยระหว่างบุคคล และการใช้โมเดลธุรกิจแบบมีลำดับชั้น ทำให้พนักงานขับรถของอูเบอร์และลิฟต์จำนวนมากหมดศรัทธากับบริษัท ความพยายามหลายครั้งในการก่อตั้งสหภาพคนขับรถในพื้นที่ต่างๆ สุดท้ายได้พัฒนาไปสู่การนัดหยุดงานเต็มรูปแบบและการคว่ำบาตรเพื่อแสดงความเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกันของพนักงานของทั้งสองบริษัทเมื่อวันที่ 8 พฤษภาคม 2019 แม้เหตุการณ์นี้จะสร้างแรงกระเพื่อมและได้รับความสนใจจากสื่ออย่างมาก แต่ดูเหมือนว่านี่จะเป็นแค่จุดเริ่มต้น

ไม่นานมานี้ที่กรุงวอชิงตัน ดี.ซี. คนขับรถที่ให้บริการในสนามบินเรแกนเนชันแนล (Reagan National Airport) ได้รวมตัวกันเพื่อเรียกร้องค่าจ้างที่สูงขึ้นด้วยวิธีการที่สร้างสรรค์ทีเดียว คนขับอูเบอร์และลิฟต์มารวมตัวกันในลานจอดรถที่สนามบิน มีคนเฝ้าสังเกตการณ์ยืนประจำตามมุมต่างๆ ของลานจอด พวกเขาคอยเฝ้าดูแอปพลิเคชันและส่งสัญญาณบอกคนขับคนอื่นๆ เมื่อเที่ยวบินลงจอด ทุกคนจะปิดแอปพร้อมกันทันที ความต้องการโดยฉับพลันประกอบกับอุปทานที่หายไปเกือบหมดทำให้ราคาในแอปพุ่งกระฉูด คนเฝ้าสังเกตการณ์จะคอยติดตามว่าราคาพุ่งสูงขึ้นถึงระดับที่ต้องการแล้วหรือยัง จากนั้นจึงส่งสัญญาณให้ทุกคนเปิดแอปกลับมาและรีบกดรับงานในราคานั้นให้เร็วที่สุด แน่นอน ลูกค้าอาจจะต้องจ่ายแพงขึ้นบ้าง แต่เมื่ออูเบอร์และลิฟต์หักส่วนแบ่ง 40–50% ของค่าโดยสาร การทำแบบนี้ก็แทบเป็นหนทางเดียวที่ทำให้หลายคนยังสามารถขับรถต่อไปได้ เพราะมันไม่คุ้มเลยที่จะขับรถฝ่าการจราจรในสนามบินไปส่งผู้โดยสารถึงที่หมายในราคาที่ไม่ได้แม้กระทั่งค่าน้ำมัน ซึ่งโชคร้ายที่มันเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นบ่อยก่อนที่พวกเขาจะรวมตัวกันคิดหาวิธีแก้ปัญหาอันชาญฉลาดนี้ขึ้นมาได้ โดยพื้นฐานแล้ว สิ่งนี้คือการประท้วงด้วยการทำงานช้าลง (slow-down strike) แบบสมัยใหม่ที่ให้ผลทันตา และก็เป็นอีกครั้งที่ปฏิบัติการซึ่งหน้า (direct action) สามารถบรรลุผลได้จริง

การสนับสนุนความพยายามของคนขับลิฟต์และอูเบอร์เพื่อปรับปรุงสภาพการทำงานของพวกเขานั้นเป็นเรื่องสำคัญและถือเป็นจุดเริ่มต้นที่ดี ทว่าเราไม่ควรหยุดเพียงเท่านี้ ในฐานะผู้สนับสนุนแนวคิดตลาดนอกระบบต่อต้านรัฐ เรายังสามารถก้าวไปไกลกว่านั้นด้วยการสร้างทางเลือกของเราเองได้ ปัจจุบันมีแพลตฟอร์มแชร์รถระหว่างบุคคล (peer-to-peer ridesharing platforms) ในระดับท้องถิ่นอยู่หลายแห่ง บางแห่งดำเนินการผ่านแอปของตัวเองที่มีลักษณะคล้ายลิฟต์และอูเบอร์ ขณะที่บางแห่งใช้แพลตฟอร์มอื่น เช่น กลุ่มในเฟซบุ๊ค แม้ทั้งหมดนี้จะยังเป็นกิจการขนาดค่อนข้างเล็กก็ตาม

สำหรับคนที่มองหาบริการแชร์รถระหว่างบุคคลที่มีคนใช้มากกว่าแค่ในระดับท้องถิ่น สามารถใช้บริการ Cell 411 ดูได้ แอปนี้ดำเนินการในระดับบุคคลต่อบุคคลอย่างแท้จริง และไม่มีบุคคลที่สามมาหักส่วนแบ่งจากธุรกรรมใดๆ ที่ประสานงานผ่านแอป หมายความว่าคนขับและผู้โดยสารสามารถต่อรองราคาได้โดยตรง คนขับสามารถกำหนดราคาด้วยตนเอง และยังเลือกได้ว่าจะรับชำระด้วยรูปแบบใดบ้าง ไม่ว่าจะเป็นเงินสด บัตรเครดิต/เดบิต สกุลเงินดิจิทัล โลหะมีค่า หรือการแลกเปลี่ยนแบบของต่อของ ทั้งนี้ คนขับยังสามารถทำงานผ่านเศรษฐกิจแบบให้เปล่า (gift economy) ได้หากต้องการ โดยปฏิเสธที่จะเรียกเก็บค่าโดยสารเลยก็ได้ อำนาจจึงอยู่ในมือของแรงงานอย่างแท้จริง

แล้วเราจะเผยแพร่แอปทางเลือกเหล่านี้อย่างไรในเมื่อหลายแพลตฟอร์มยังไม่เป็นที่รู้จักหรือไม่ได้ถูกใช้งานกันอย่างแพร่หลาย ขั้นแรกคือการลองใช้แพลตฟอร์มทางเลือกใดๆ ก็ตามในพื้นที่ที่คุณอยู่ ต่อให้แอปนั้นจะยังไม่ค่อยมีคนใช้หรือไม่มีคนใช้เลยก็ตาม ลองพยายามส่งคำขอโดยสารผ่านแพลตฟอร์มนั้นก่อนเสมอเพื่อกระตุ้นการใช้งาน หากเป็นไปได้ให้ปรินท์การ์ดหรือใบปลิวประชาสัมพันธ์บริการแชร์รถทางเลือกดังกล่าว โดยอาจมีแค่พื้นหลังว่างๆ พร้อมพิมพ์ที่อยู่เว็บไซต์ (เช่น GetCell411.com) เพื่อให้ผู้ที่ได้รับจดจำได้ ทุกครั้งที่คุณไม่สามารถหารถจากหนึ่งในแพลตฟอร์มทางเลือกเหล่านี้และจำเป็นต้องใช้อูเบอร์หรือลิฟต์ ให้พูดคุยกับคนขับเกี่ยวกับตัวเลือกอื่นๆ และมอบการ์ดเหล่านี้ให้พวกเขา

หากคุณเป็นคนขับอยู่แล้วและกำลังมองหาช่องทางเปลี่ยนไปใช้แพลตฟอร์มทางเลือก หรือได้รับการ์ดหรือใบปลิวจากผู้โดยสารชักชวนให้ทำเช่นนั้น ขั้นตอนก็ง่ายมาก เพียงดาวน์โหลดแอปหรือแพลตฟอร์มที่จำเป็นสำหรับทางเลือกที่มีการใช้งานในพื้นที่ของคุณ แล้วเริ่มรับงานที่มีเข้ามา ไม่ต้องกังวลหากขณะนี้ยังไม่มีใครใช้มากนัก คุณยังสามารถขับให้ลิฟต์และอูเบอร์ควบคู่ไปกับการขับให้ Cell 411 หรือแพลตฟอร์มทางเลือกอื่นๆ ได้ ดังนั้น ความจริงที่ว่าทางเลือกเหล่านี้ยังมีผู้ใช้น้อยในตอนนี้ไม่ควรเป็นเหตุให้ท้อถอย ยิ่งไปกว่านั้น คนขับยังสามารถพิมพ์ใบปลิวหรือนามบัตรเพื่อมอบให้ผู้โดยสาร เพื่อกระตุ้นให้พวกเขาเลือกใช้บริการผ่านแพลตฟอร์มทางเลือกเหล่านี้ในอนาคต

ทำนองเดียวกัน ใบปลิวและนามบัตรสามารถวางกระจายไว้ตามสถานที่ต่างๆ ในเมือง เช่น โรงแรม บาร์ มหาวิทยาลัย สถานที่ให้ข้อมูล ห้องสมุด ศูนย์ชุมชน และพื้นที่สาธารณะอื่นๆ แทบทุกที่ที่คุณคิดว่าจะดึงดูดความสนใจได้ การใช้วิธีประชาสัมพันธ์เช่นนี้สามารถช่วยให้การใช้แพลตฟอร์มทางเลือกเหล่านี้เติบโตขึ้นได้ อันจะเปิดโอกาสให้แรงงานมีอำนาจควบคุมมากขึ้นผ่านแพลตฟอร์มแบบบุคคลต่อบุคคลอย่างแท้จริง นี่ต่างหากคือเศรษฐกิจแบบแบ่งปันจริงๆ แล้วคุณล่ะจะช่วยให้มันเติบโตขึ้นไหม

C4SS relies entirely on donations. If you want to see more translations like this, please consider supporting us. Click here to see how

The Center for a Stateless Society (www.c4ss.org) is a media center working to build awareness of the market anarchist alternative