Theo lời các phóng viên tại cuộc họp thuật lại, ông Biden cho biết đã cảnh báo chủ tịch Tập Cận Bình tại một phiên họp chính thức rằng Trung Quốc sẽ phải đối mặt với hậu quả – cụ thể là từ quốc hội Mỹ – nếu Bắc Kinh tiếp tục trục xuất các nhà báo.

Tuy nhiên, ông Tập Cận Bình được cho là không hề tỏ ra nao núng, và khẳng định rằng chính phủ đã đối đãi với các phóng viên theo đúng luật pháp sở tại.

Bắc Kinh không gia hạn thị thực cho hoảng 20 phóng viên từ New York Times và Bloomberg thường trú tại Trung Quốc. Nguyên nhân là do tòa soạn của họ đã đăng những bài báo điều tra về khối tài sản kếch xù của tầng lớp lãnh đạo chóp bu Trung Quốc – như loạt bài điều tra tài sản của người thân cựu Thủ tướng Ôn Gia Bảo.

Khi thị thực hết hạn vào cuối năm 2013, các phóng viên trên sẽ buộc phải rời khỏi Trung Quốc.

Trong trường hợp xấu nhất, văn phòng của New York Times và Bloomberg tại Trung Quốc có thể phải đóng cửa, ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của các hãng tại Trung Quốc.

Phiên bản tiếng Anh và tiếng Trung của New York Times đã bị chặn tại Trung Quốc từ tháng 10.2012 sau loạt bài về ông Ôn Gia Bảo.

Một phóng viên của New York Times là Chris Buckley đã phải rời Bắc Kinh vào cuối năm 2012 do Trung Quốc không gia hạn thị thực cho ông. Báo này cũng không xin được phép hoạt động cho trưởng văn phòng ở Bắc Kinh cho ông Philip P. Pan dù đã nộp đơn xin thị thực từ thasgn 3.2012.

Website tiếng Anh của Bloomberg thì bị chặn từ tháng 6.2012 sau bài điều tra tài sản của người thân ông Tập Cận Bình. Do áp lực từ Bắc Kinh nên Bloomberg đã quyết định không đăng những bài điều tra về mối quan hệ giữa ông Vương Jianlin với các lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Ngày 2.12, Trung Quốc không cho phóng viên Bloomberg dự họp báo cuộc họp giữa Thủ tướng David Cameron với Thủ tướng Lý Khắc Cường, nguyên nhân là do không gian phòng họp có hạn! Văn phòng Thủ tướng Cameron đã phản đối quyết định này.

 

Khi phát biểu trước các doanh nhân Mỹ tại Trung Quốc (sau cuộc gặp với Chủ tịch Tập và một số quan chức khác), phó Tổng thống Biden nói rằng giữa hai nước còn nhiều bất đồng, nhưng trong thời điểm này thì bất đồng sâu sắc nhất là cách Trung Quốc đối xử với những nhà báo Mỹ.

“Sự đột phá sẽ xảy ra mạnh mẽ nếu người dân được tự do thở, tự do phát biểu và có thể thách thức các giá trị chính thống, khi báo chí có thể đưa tin về sự thật mà không lo ngại hậu quả hoặc sợ hãi” – ông Biden nói.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày 5.12 phân bua rằng họ giám sát phóng viên nước ngoài “theo đúng luật páp và quy định”. Người phát ngôn Hồng Lỗi còn khẳng định “đã cung cấp môi trường thuận tiện cho phóng viên tác nghiệp tại Trung Quốc”.

Dù ông Biden đã rất nỗ lực, nhưng chính quyền Mỹ dường như không thể thay đổi được các hành động của Trung Quốc.

Bộ Ngoại giao Mỹ đã đặt vấn đề về thị thực, và thậm chí cảnh báo sẽ có hành động trả đũa với phóng viên Trung Quốc muốn đến Mỹ.

Tuy nhiên, khi đến Trung Quốc thì ông Biden mang theo nhiều vấn đề hơn, như chuyện Trung Quốc đơn phương lập vùng phòng không trên biển Hoa Đông khiến Nhật Bản giận dữ.

 

Trường Giang (Theo New York Times)